Direct naar artikelinhoud
Opinie

Neem de privacybocht van Zuckerberg vooral met een korrel zout

Zeynep Tufekci.Beeld University of North Carolina

Zeynep Tufekci is professor informatiewetenschappen aan de University of North Carolina. 

Ik voelde de aandrang om met mijn ogen te rollen, toen Facebook-CEO Mark Zuckerberg woensdag in een manifest zijn plan ontvouwde om sociale netwerken meer “privacy-gefocust” te maken, en minder gericht op het openbaar maken van informatie. Waarom zou je iemand serieus nemen die zo vaak beloofde om de privacypraktijk te verbeteren, maar die beloftes zo zelden nakwam? 

Ik geloof niet in cynisme – dingen kunnen écht beter worden – maar ik ben ook geen oen. Dus probeerde ik in Zuckerbergs nieuwe plan een onderscheid te maken tussen betekenisvolle veranderingen enerzijds en platitudes en ontwijkingsmanoeuvres anderzijds.

Vier prangende vragen

De platitudes waren er uiteraard, maar de ontwijkingsmanoeuvres waren erger dan ik verwachtte: het plan is uitsluitend gericht op de belangen van Facebook en gaat alle belangrijke kwesties uit de weg.

Hier zijn vier prangende vragen over privacy die Zuckerberg links liet liggen. Gaat Facebook stoppen met het verzamelen van gegevens over het zoekgedrag van mensen? Gaat het ophouden met het aankopen van informatie aangereikt door ‘datamakelaars’ die gegevens over miljarden mensen verzamelen, vaak over hun gezondheid en financiën? Gaat het ophouden met het creëren van ‘schaduwprofielen’ – het verzamelen van gegevens van mensen die zelfs niet op Facebook zitten? En het belangrijkst: gaat het zijn businessmodel wijzigen, dat adverteerders in staat stelt heel gericht consumenten te benaderen?

‘Het lijkt veeleer sluwe marktpositionering, gemaskeerd als privacyretoriek’
Zeynep Tufekci

Zolang Zuckerberg ons geen bevredigende antwoorden op die vragen geeft, is elke poging om de privacyfocus van Facebook te verbeteren tot mislukken gedoemd.

Er vallen ook een paar echte vernieuwingen te noteren. Zo kondigt Zuckerberg aan dat zijn bedrijf de versleuteling van berichten uitbreidt, waardoor niemand behalve de deelnemers aan gesprekken de inhoud kan zien, ook Facebook niet. Ik ben een voorstander van berichtenprivacy. Die is essentieel om weerwerk te kunnen bieden aan de alsmaar verstikkender controle die neerdaalt over de wereld. Maar wat we echt nodig hebben is privacy voor berichtenapps van individu tot individu, niet het soort berichtenapps die beveiligde massacommunicatie mogelijk maken. Het is niet duidelijk wat Facebook op dat vlak van plan is.

Messenger, WhatsApp en Instagram

Critici stellen dat Facebook er maar niet in slaagt toezicht te houden op de inhoud die het verspreidt, met haatcampagnes, desinformatie over vaccinatie of nepnieuws tot gevolg. Als die ‘end to end’-versleuteling een feit is, kan het zijn handen van de inhoud aftrekken. We willen niet in een situatie belanden waarbij we dezelfde problemen met virale onlinecontent hebben, maar waarbij die minder zichtbaar is en niemand er de verantwoordelijkheid voor draagt.

De versleuteling van berichten zou ook geen afbreuk doen aan het gebruikersonderzoek dat Facebook doet ter wille van zijn adverteerders. Zoals Zuckerberg zelf toegaf in een interview na de voorstelling van zijn plan “gebruikt Facebook sowieso niet de inhoud van berichten voor gerichte reclame”. Met andere woorden: hij vergroot wat graag de privacy, wél als het de verantwoordelijkheid van Facebook om de inhoud van de berichten te controleren vermindert, maar niét als dat betekent dat zijn reclame-inkomsten dalen.

Een ander punt dat Zuckerberg benadrukte, was zijn intentie om de berichtenplatforms van Facebook – Messenger, WhatsApp en Instagram – interoperable te maken, door elkaar te gebruiken. Volgens de Facebook-baas zou dat de privacy dienen, maar hoe is niet duidelijk.

‘De nieuwe stappen die Zuckerberg woensdag aankondigde, dienen opvallend goed de belangen van Facebook’
Zeynep Tufekci

Een vermenging van de apps kan Facebook ondertussen wel helpen om het spook van de concurrentievervalsing te bestrijden. Op het moment dat de regulatoren beginnen door te krijgen dat het niet zo’n goed idee was Facebook al zijn concurrenten (waaronder WhatsApp en Instagram) te laten opslorpen, beslist Zuckerberg de eieren te klutsen om het nog moeilijker te maken in de omelet de diverse entiteiten te ontwaren. Wat een toeval.

Kortom, de nieuwe stappen die Zuckerberg woensdag aankondigde, dienen opvallend goed de belangen van Facebook, of het nu gaat om overheidsregulering, publieke verontwaardiging of winstgevendheid. Deze zogenaamde verschuiving richting privacy lijkt veeleer sluwe marktpositionering, gemaskeerd als privacyretoriek.

Facebook-COO Sheryl Sandberg herhaalt graag dat het probleem van haar bedrijf is dat het “veel te idealistisch” is. Ik denk dat het probleem van Facebook is dat het geld verdient door de privacy van mensen te schenden en dat het te weinig doet om toezicht te houden op de inhoud van wat het verspreidt. Zolang dat niet verandert, zijn alle ingrepen van het bedrijf om de privacy te verbeteren betekenisloos.

© 2019 The New York Times Company