Direct naar artikelinhoud
Brexit

Wil de Britse bevolking nog wel een brexit? (En nog vier vragen die helpen de brexit weer te snappen)

De Britse premier Theresa May.Beeld EPA

Gaat de brexit nog door of niet? Zowel Britten als Europeanen lijken het antwoord op deze vraag zo langzamerhand niet meer te weten. De verwarring is toegenomen omdat premier May het Britse parlement voor de derde keer op rij liet stemmen over de brexit. Vijf vragen en antwoorden die licht laten schijnen over de Britse wens om te breken met de Europese Unie.

Heeft premier Theresa May nog wel de macht?

Een Leader In Name Only (Lino) is ze genoemd, omdat ze alleen op papier het ambt van premier bekleedt. Ze heeft niet meer de autoriteit om ministers te ontslaan, bijvoorbeeld ‘de bende van vier’ die woensdagavond de Chief Whip (de fractievoorzitter) negeerde bij de stemming over een No Deal. In normale tijden is dat een kardinale zonde, maar May stond machteloos. Eerder op de dag hoorde ze hoe haar minister van Financiën pleitte voor een veel zachtere brexit, terwijl haar minister van Landbouw haar zoveel overdreven lof toezwaaide dat het leek op een rede bij een begrafenis.

Waarom valt haar regering na zoveel vernietigende stemmingen dan niet?

Wederom: in normale tijden zou het kabinet-May allang zijn gevallen, maar in tijden van de brexit gelden andere regels. De Conservatieve Partij, die een minderheidsregering vormt, kan het zich met de brexitdeadline niet veroorloven om zich te ontdoen van de leider. Omdat ook de Noord-Ierse Unionistische gedoogpartner geen belang heeft hij het wegsturen van de premier, kan ze verder ploeteren. Zonder haar valt de partij uiteen. Mays enige politieke bestaansrecht is haar akkoord en ze krijgt van haar partijgenoten de kans deze missie te volbrengen.

Waarom komt de samenwerking tussen Conservatieven en Labour niet van de grond?

Samenwerking tussen de twee grote partijen behoort niet tot de politieke traditie op het eiland, behalve in tijden van oorlog. Binnen het parlement bestaat wel behoefte aan een ‘grote coalitie’, getuige de oprichting, vorige maand, van The Independent Group waar Conservatieve en sociaal-democratische afgevaardigden deel van uitmaken. Probleem is dat de twee leiders – May en Corbyn – bekend staan om hun koppigheid en elkaar niet kunnen uitstaan. Jeremy Corbyn heeft een grondige hekel aan de Conservatieven en voor Theresa May gaat de partij voor alles. Als David Cameron en Tony Blair de leiders waren geweest, zou het anders zijn geweest.

Waarom zien we geen grote demonstraties op straat in reactie op het geruzie in het Lagerhuis?

Er zijn grote anti-brexitdemonstraties geweest en binnenkort loopt Nigel Farage voorop bij een protestmars die op 16 maart begint in Sunderland (Noordoost-Engeland) en op 29 maart, brexitdag, 450 kilometer verderop moet eindigen in Westminster. Bij het parlement zijn elke dag demonstraties van tientallen brexiteers en remainers, maar van een massale opstand tegen de impasse is geen sprake. Het tekent de kloof tussen Westminster Village en de rest van het land, waar sprake is van een combinatie tussen stoïcisme en onverschilligheid. Dat, zo leert een recent onderzoek, de gelukkigste Britten in Orkney wonen, zo ver mogelijk van Westminster, is typerend.

Wil de Britse bevolking eigenlijk nog wel een brexit?

Er zijn weinig verschuivingen in de publieke opinie. Opiniepeilingen geven een lichte voorsprong voor Remain aan, mede te danken aan demografische verschuivingen. Oude brexit-stemmers sterven uit, terwijl minderjarigen van twee jaar geleden inmiddels kiesgerechtigd zijn geworden. Veel remainers hebben een ‘zie je wel’-houding, maar tegelijkertijd is er een diepe democratische gezindheid. Brexiteers hebben de neiging de schuld te leggen bij de incompetentie van de regering en tegenwerking van Europa. Een nieuw referendum zal niet zozeer over Europa gaan, als wel over ‘het verraad door de elite’.