Wat we nu weten over de aanslag op twee moskeeën in Nieuw-Zeeland

Vrijdagnamiddag om twintig voor twee lokale tijd (rond drie uur vannacht Belgische tijd) kwamen er berichten binnen over schoten in de Al Noor moskee in het centrum van Christchurch, een stad van 350.000 inwoners op het Zuidereiland van Nieuw-Zeeland, terwijl gelovigen bezig waren met het gebed. Gewapende politieagenten kwamen ter plekke en zetten het gebied rond de moskee af. Alle overheidsgebouwen waren in ‘lockdown’. Scholen, het stadhuis, de stedelijke bibliotheek en musea waren de hele namiddag afgesloten van de buitenwereld. De bevolking wordt opgeroepen binnen te blijven. Moskeeën blijven gesloten. 

Volgens ooggetuigen ging het om één schutter die een zwarte helm en een kogelvrije vest droeg. Hij kwam met een machinegeweer de moskee binnen en schoot daar tot twintig minuten om zich heen. Sommige aanwezigen spreken van wel 100 schoten. Bij de schietpartij zouden verschillende mensen om het leven zijn gekomen. Er zijn voorlopig geen officiële cijfers, maar de lokale media spreken van zeker dertig doden. Minstens dertig mensen werden met verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.  Daarna volgde nog een schietpartij in een moskee in buitenwijk Linwood.

De politie heeft woningen ontruimd en een straat afgezet in Dunedin, 300 kilometer ten zuidwesten van Christchurch waar vandaag bloedige aanslagen zijn geweest. Volgens de plaatselijke Otago Daily Times heeft de stad de aandacht van de politie, omdat de terrorist die bloedbaden aanrichtte in Christchurch op sociale media heeft gezegd dat de al-Hudamoskee in Dunedin aanvankelijk zijn doelwit was. De auto waar de dader in reed zou uit Dunedin afkomstig zijn. De politie heeft een huis in het zuidoosten van die stad op het oog. 

Na de aanslag werden 4 verdachten opgepakt. Politiecommissaris Mike Bush heeft later gezegd dat de politie niet speciaal op zoek is naar meer daders. 

Tijdens een persconferentie spreekt premier Jacinda Ardern van “een van de donkerste dagen in de geschiedenis van Nieuw-Zeeland”.  

Ardern zegt dat er geen plaats is in hun maatschappij voor zulke misdadigers. Voor de slachtoffers, onder hen migranten en misschien ook vluchtelingen, is er wel plaats, benadrukt ze. Er is geen verschil tussen hen en ons. “Zij zijn ons”, klinkt het. “Nieuw-Zeeland is hun thuis. Deze mensen zouden hier veilig moeten zijn”, aldus de premier.

De schutter die het vuur opende in de Al Noor moskee beweert de 28-jarige Brenton Tarrant te zijn uit Australië. Hij streamde de aanslag live en de beelden circuleren nu op internet. De politie dringt erop aan deze uiterst schokkende beelden niet te delen. Ze stellen momenteel alles in het werk om de beelden offline te halen. YouTube deed dat ondertussen al. 

De schutter publiceerde een manifest van 73 pagina’s lang waarin hij de motieven voor zijn gruweldaad uitlegt. Hij beschrijft zichzelf als “een normale blanke man”. “Ik werd geboren in een arbeidersfamilie met een laag inkomen en besliste op te komen voor mijn volk”, schrijft hij. Hij wou met zijn aanslag “de immigratie naar Europese landen rechtstreeks reduceren”.

Immigranten beschrijft hij als “indringers” en westerse landen als “onze landen”. “Zolang er blanke mensen zijn, zullen ze onze landen NOOIT veroveren en onze mensen nooit vervangen”, luidt het in het haatdragende manifest.

YouTuber PewDiePie is er “compleet ziek” van dat de Australische schutter hem vernoemde net voor hij zijn gruwelijke aanslag zou plegen. De extreemrechtse terrorist zou tijdens zijn eigen livestream op Facebook hebben gezegd: “Laat het feestje beginnen. En denk eraan, gasten, abonneer je op PewDiePie”. Dat is het account van de Zweedse gamer Felix Kjellberg (29), die zich in een reactie op Twitter volledig distantieert van de schutter.

Een getuige en rolstoelgebruiker, één van de ongeveer 200 mensen die op het moment van de schietpartij in de moskee was, vertelt aan The Guardian hoe hij de schietpartij van dichtbij meemaakte. “Alles was heel vredig, rustig en stil, zoals meestal wanneer de preek begint; je kon een speld horen vallen. Dan begon de schietpartij plots. Het begon in de centrale ruimte... ik was in een kleinere ruimte ernaast dus ik heb niet gezien wat er precies gebeurde, maar ik zag bebloede mensen vluchten naar de ruimte waar ik was en sommige mensen waren aan het hinken. Toen besefte ik hoe ernstig het was. Ik probeerde naar buiten te geraken. Ik hoorde mensen krijsen en huilen, ik zag mensen neervallen, vluchten. Ik zat in een rolstoel en kon nergens heen”. 

Mohammed Nazir vertelt aan de lokale media hoe hij zonder schoenen wegvluchtte van de schoten. 

Ook Mohan Ibrahim vertelt de lokale media hoe hij voor zijn leven rende: “Eerst dachten we dat het een soort elektrisch probleem was maar dan begon iedereen te lopen”. 

Het cricketteam van Bangladesh was net in de buurt van de Al Noor-moskee toen daar een terreuraanslag begon. Een van de spelers riep volgens ESPN om hulp: “Red ons, we zitten serieus in de problemen, ze zijn aan het schieten”. De ploeg kon zich tijdig uit de voeten maken en terug naar het hotel keren. Hun oefenwedstrijd van morgen/zaterdag tegen de Black Caps van Nieuw-Zeeland is afgelast.

Joeri Dennen, die al zestien jaar in Nieuw-Zeeland woont, heeft op Q-Music getuigd over de schietpartijen in Christchurch. Zijn kinderen zaten op school tijdens de aanslagen. De scholen in de buurt gingen in lockdown. “De kinderen mochten het licht niet aansteken, ze mochten niet naar het toilet gaan. Het was wel een echt intense belevenis voor hen”, zei Dennen, die zelf ook drie uur lang niet mocht buitenkomen.

Studente Florine Spaepen reageerde via Skype. Ze vertrok eind januari naar wat iedereen toen “het veiligste land ter wereld” noemde. Het draaide vandaag helaas anders uit. Spaepen prees de professionaliteit van de Nieuw-Zeelanders bij hun aanpak van het drama.

Verschillende leiders uit heel de wereld reageren met afschuw en met medeleven op de aanslagen die in Christchurch het leven hebben gekost aan minstens 49 mensen.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel drukte haar verdriet uit over de aanslag in Nieuw-Zeeland. De Franse president Emmanuel Macron gaf een reactie op Twitter en hekelde “de gruwelijke misdaden”. De Britse premier Theresa May noemde de schietpartijen een “misselijkmakende daad van geweld”. De Europese president Donald Tusk liet weten dat Nieuw-Zeeland kan rekenen op de “solidariteit” van Europa. En ook Rusland heeft de terroristische aanslag scherp veroordeeld. “De aanval op vreedzame burgers die bidden is wreed en cynisch”, aldus Poetin. 

Een uitgebreider overzicht vind je hier.

De laatste massaschietpartij in Nieuw-Zeeland was het bloedbad van Aramoana in 1990. Daarbij werden 13 mensen om het leven gebracht door schutter David Gray. 

Toen deed het incident het debat over wapenbezit in het land hevig oplaaien. In Nieuw-Zeeland is 95 procent van de wapens niet traceerbaar omdat er geen centraal register is. “Ik moet mijn auto registreren. Ik moet mijn hond registreren. Maar zijn wapen moet mijn buurman niet registreren”, zei een criticus toen. 

Zowel Parijs als Londen drijven de veiligheidsmaatregelen aan moskeeën op na de aanslag in Nieuw-Zeeland. 

De Franse minister van Binnenlandse Zaken Christophe Castaner liet weten dat de veiligheidsmaatregelen rond moskeeën in het hele land worden versterkt. “Uit voorzorg heb ik onze prefecten onmiddellijk opgedragen de hoogste waakzaamheid te betrachten en hen gevraagd het toezicht op plaatsen van gebed in ons land op te voeren. Er komen patrouilles rond religieuze gebouwen”, schreef hij op Twitter.

Ook de politie in de Britse hoofdstad Londen voert de patrouilles rond moskeeën op, zegt de Londense burgemeester Sadiq Khan. “Hartverscheurend nieuws uit Nieuw-Zeeland vanmorgen waar onschuldige mensen zijn vermoord vanwege hun geloof”, tweette Khan. “Londen is bij de mensen van Christchurch in het licht van deze gruwelijke terreuraanslag”, voegde hij eraan toe. “Londen zal altijd de diversiteit vieren die sommigen proberen te vernietigen.”

 Khan zei dat hij in nauw contact staat met de Londense Metropolitan Police, “die de patrouilles rond moskeeën intensiveren en contact houden met leden van alle gemeenschappen”.