Het verdwenen Libische geld: wanneer vallen de puzzelstukken in elkaar?
Komt er opheldering over het Libische geld dat uit ons land ‘verdween’? Een rapport bevolen door premier Charles Michel (MR) liet enkele belangrijke vragen onbeantwoord. Kunnen de hoorzittingen vrijdag in het parlement meer duidelijkheid brengen?
Hoe kon het geld verdwijnen?
Het regime van de Libische dictator Muammar Kadhafi parkeerde grote sommen geld in het buitenland. Zo’n 14 miljard belandde ook op rekeningen in België, voornamelijk bij de Euroclear-bank. Toen de burgeroorlog volop woedde, beval de VN die fondsen te bevriezen, zodat ze later konden dienen voor de wederopbouw. Toch werden de intresten op dat geld in ons land vrijgegeven. Hoe kon dat gebeuren?
In oktober 2012 meldde toenmalig directeur van de Schatkist Marc Monbaliu aan Euroclear dat er geen juridische bezwaren meer waren om de intresten achter te houden. In totaal zouden zo intussen enkele honderden miljoenen euro’s zijn weggevloeid, al is onduidelijk om hoeveel geld het juist gaat. Premier Michel vroeg een rapport, dat vrijdag in de Kamer wordt besproken. Maar het rapport blijft het antwoord schuldig op enkele basisvragen. Zo bevestigt het rapport dat tussen 2013 en 2017 intresten zijn vrijgegeven, maar het is niet duidelijk om hoeveel geld het gaat.
Lees ook:
Belgische staat veegt VN-oordeel over Libische fondsen van tafel
Waarom kreeg de vzw van prins Laurent haar geld dan niet?
De intresten zijn tussen 2013 en 2017 vrijgegeven op vraag van de Libyan Investment Authority (LIA), de Libische instelling die een groot deel van de fondsen beheerde. In 2015 waren er echter ook twee vzw’s die aanspraak maakten op de Libische tegoeden voor de terugbetaling van enkele projecten, zoals het herbebossingsproject van prins Laurent.
Het rapport bevestigt dat tussen 2013 en 2017 intresten zijn vrijgegeven, maar het is niet duidelijk om hoeveel geld het gaat
Pas toen begon de Belgische overheid advies in te winnen bij het sanctiecomité van de Verenigde Naties. De vzw’s kregen geen toestemming om beslag te leggen op de Libische tegoeden of de intresten. “Waarom was er in 2015 plots wel onzekerheid of de intresten bevroren waren?”, vraagt Kamerlid Dirk Van der Maelen (sp.a) zich af. “En als men op dat moment niet zeker was, waarom duurde het dan tot 2017 om Euroclear een halt toe te roepen om nog intresten te laten verdwijnen?”
Wie was er politiek verantwoordelijk voor het ‘verdwenen’ Libische geld?
In een eerder verhoor in de commissie stelde Monbaliu dat hij de beslissing autonoom nam. Een stelling die ook toenmalig financiënminister Steven Vanackere (CD&V) aanhoudt. Maar later dook een geluidsopname van een interview op waarin Monbaliu stelde dat hij zulke beslissingen nooit zonder politieke rugdekking nam. Monbaliu wordt vrijdag opnieuw gehoord in de Kamercommissie Financiën.
Tegelijk wordt ook naar Europa gekeken. Monbaliu verwijst in zijn brief aan Euroclear naar een ‘Relex-vergadering’ uit 2011. Relex is de groep Europese topdiplomaten die binnen de Europese Raad werken rond buitenlandse betrekkingen. Hoewel er geen schriftelijk verslag van die vergadering is, staat vast dat daar is gesteld dat er geen bezwaar is om intresten vrij te maken. De commissie Financiën heeft de Europese Raad meer uitleg gevraagd, maar die weigert die te geven.
Was België het enige land dat geld heeft vrijgegeven?
Ook in andere landen werden Libische gelden geparkeerd, maar daar zouden de intresten niet zijn vrijgegeven. Is dat effectief ook zo? Is België het enige land dat dat deed? Een Libische parlementaire delegatie, met onder meer de oud-ambassadeur in ons land, Murad Hamaima, reist al enkele maanden door Europa om dat te achterhalen. Vrijdag wordt ook de delegatie in de commissie gehoord. Ze zou nieuwe informatie hebben over Libisch geld in andere landen. Dat zeggen Dirk Van der Maelen (sp.a) en Eric Van Rompuy (CD&V), die woensdag al een korte, informele ontmoeting met de Libiërs hadden.
Wat vaststaat, is dat de Britse schatkist in september 2011 het licht op groen zette om de intresten te ‘ontvriezen’. Volgens LIA beschouwden in totaal vijf EU-landen de intresten als niet-bevroren. Het is echter onduidelijk of ook effectief geld werd vrijgegeven. Volgens Lord Empey, een Brits parlementslid die er verschillende parlementaire vragen over stelde, “zijn er geen aanwijzingen in die richting”.
‘Het rapport dat de premier heeft besteld, beantwoordt een aantal cruciale vragen niet en verwijst naar brieven en documenten die we niet te zien krijgen’
Tegelijk is duidelijk geworden dat het mandaat van het VN-expertenpanel in december vorig jaar is verlengd. Het onderzoek is uitgebreid naar andere landen, waaronder Italië, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland.
Wat is er met het geld gebeurd?
Nog zo’n vraag die in het rapport van de premier niet wordt beantwoord. Via de Libyan Investment Authority (LIA), dat een groot deel van de fondsen bij Euroclear beheerde, zou een deel van het geld naar milities verdwijnen, meldden verschillende media. “Veel van het geld dat terug naar de LIA vloeit, blijft niet hier, maar komt in foute handen terecht”, getuigde een medewerker van LIA in De Standaard. Twee toplui van LIA, Ali Mahmoud en AbdulMagid Breish, worden in Libië verdacht van corruptie en verduistering.
Sp.a-Kamerlid Van der Maelen vraagt dat het Belgische en Libische gerecht samenwerken en informatie uitwisselen. De commissieleden hopen dat er stilaan meer duidelijkheid komt. “Het rapport dat de premier heeft besteld, beantwoordt een aantal cruciale vragen niet en verwijst naar brieven en documenten die we niet te zien krijgen”, zegt Kamerlid Wouter De Vriendt (Groen). De bedoeling is om binnen twee weken alle verantwoordelijke ministers van 2011 tot vandaag te horen in de commissie.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
