Uitstel tot 30 juni voor brexit? EU wil dat Britten deal eerst goedkeuren, May legt schuld bij parlement

Premier Theresa May wil het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie uitstellen tot 30 juni. Dat heeft ze woensdag aangekondigd in het Britse parlement.

‘Ik heb deze ochtend aan de voorzitter van de Europese Raad, Donald Tusk, een brief verstuurd om hem te informeren dat het Verenigd Koninkrijk een verlenging van artikel 50 tot 30 juni wenst’, zo verklaarde May. Volgens de regels van artikel 50 van het Europese verdrag zou het VK de EU op 29 maart van dit jaar moeten verlaten. Dat is precies twee jaar nadat de Britse regering officieel haar verzoek tot terugtrekking indiende in Brussel.

In de brief aan Tusk bevestigt May dat ze het Britse parlement opnieuw wil laten stemmen over het terugtrekkingsakkoord dat ze vorig jaar met de EU sloot. Indien het parlement alsnog zijn zegen geeft, is er echter meer tijd nodig om alle wetgevende procedures af te ronden, argumenteert May. Vandaar dat ze uitstel tot 30 juni wenst. Aan het parlement zei de premier dat ze geen langer uitstel wenst omdat haar land dan zou moeten deelnemen aan de Europese verkiezingen van eind mei.

Het Britse parlement heeft het terugtrekkingsakkoord de voorbije maanden al twee keer met ruime meerderheid verworpen. May spreekt met geen woord over een scenario waarin het Britse parlement het akkoord niet zou goedkeuren voor 29 maart. Dan dreigt alsnog een vertrek zonder akkoord, hoewel het Britse parlement zich tegen die optie heeft uitgesproken. May bespreekt de situatie donderdag met de Europese staatshoofden en regeringsleiders. Zij moeten unaniem instemmen met het verzoek om uitstel.

In een toespraak woensdagavond legde May kort uit hoe het nu verder moet met de brexit. Concrete nieuwe informatie gaf ze niet: de speech leek vooral bedoeld om de schuld voor het uitstel – een ‘kwestie van grote persoonlijke spijt’ – in de schoenen van de Britse parlementsleden te schuiven. Langer uitstel dan 30 juni is volgens haar uitgesloten.

De Franse regering benadrukt dat de goedkeuring van de Europese leiders voor het uitstel van de brexit tot 30 juni ‘noch automatisch, noch zeker’ is. Dat berichten de Franse media. ‘De positie van Frankrijk is simpel: de Britse eerste minister moet ons uitleggen hoeveel tijd ze nodig heeft, om wat te doen.’ Dat heeft de woordvoerder van de Franse regering, Benjamin Griveaux laten weten.

De 27 andere staatshoofden en regeringsleiders moeten op de Europese top van donderdag en vrijdag unaniem hun zegen geven. Griveaux zei nog dat een ’technisch uitstel tot de mogelijkheden kan behoren om het parlementaire werk rond te krijgen als er een akkoord is’.

Met andere woorden: zonder echtscheidingsakkoord met de EU dat de goedkeuring heeft gekregen van het parlement, ligt een uitstel moeilijk. Maar ‘men moet niet speculeren, het is aan Londen om voorstellen te formuleren’, aldus Griveaux. ‘We zullen hier morgen over spreken met onze Europese collega’s. De positie van Frankrijk is simpel: de Britse eerste minister moet ons uitleggen hoeveel tijd ze nodig heeft, om wat te doen. Een uitstel is geen doeleinde op zich, maar slechts een modaliteit om een doel te bereiken.’

De Duitse bondskanselier Angela Merkel reageerde bij monde van haar woordvoerder Steffen Seibert tevreden met het ‘duidelijke verzoek’ van de Britten. Over de positie die Berlijn op de Europese top zal aannemen, wilde Seibert niets kwijt.

Europa wil enkel uitstel verlenen als Britten de deal goedkeuren

Als de Britten een kort uitstel van de brexit willen, dan moeten ze het echtscheidingsakkoord dat premier Theresa May eind vorig jaar met Europa sloot, goedkeuren in het Lagerhuis. Dat heeft Europees president Donald Tusk laten verstaan tijdens een korte verklaring in Brussel.

De Britse premier Theresa May heeft de voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk woensdag in een brief om twee dingen gevraagd: de Europese staatshoofden en regeringsleiders moeten de bijkomende garanties die ze in Straatsburg overeenkwam met Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker goedkeuren, en ze moeten het licht op groen zetten voor een uitstel van de brexit – die tot nog toe voorzien is voor 29 maart – tot 30 juni.

Alle 27 Europese leiders moeten daar unaniem mee instemmen op de Europese top van donderdag en vrijdag, maar Frankrijk en Duitsland lieten meteen al weten voorwaarden op te leggen. May moet ‘de geloofwaardigheid van haar plan staven’, zei de Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Yves Le Drian. Ook voor zijn Duitse evenknie Heiko Maas lost de brief van May in principe niets op, en moet het echtscheidingsakkoord door het parlement worden goedgekeurd.

Donald Tusk volgt Parijs en Berlijn daarin. ‘Ik heb zonet met premier May gebeld over haar voorstellen. In het licht van de consultaties die ik de voorbije dagen heb gedaan, denk ik dat kort uitstel mogelijk is, maar dat is afhankelijk van een positieve stemming over het akkoord in de House of Commons’, zei hij woensdagnamiddag tijdens een korte verklaring in Brussel. Hoe lang dat uitstel dan moet duren, ‘ligt nog open’, zei hij. May wil niet de brexit niet later dan 30 juni, maar de Europese Commissie wierp al op dat de Britten eigenlijk al ten laatste 23 mei uit de EU moeten stappen.

Anders moeten ze Europese verkiezingen organiseren, en dat wil geen van beide partijen. Ook Tusk zei dat het voorstel van May ‘een reeks juridische en politieke vragen creëert’, maar laat het oordeel over aan de regeringsleiders. ‘Zij zullen het daar morgen over hebben’.

De andere vraag van May lijkt makkelijker op te lossen. ‘Ik denk dat het mogelijk is om wat in Straatsburg is afgesproken, goed te keuren. Dat creëert naar mijn mening geen risico’s, zeker niet als dat het ratificatieproces in het Verenigd Koninkrijk vooruithelpt’, zei Tusk.

De voorzitter van de Europese Raad voorziet ‘op dit moment’ geen bijzondere Europese top over de brexit-perikelen volgende week. ‘Als de leiders mijn aanbevelingen volgen, en als er volgende week een positieve stemming is in het Lagerhuis, kunnen we de beslissing over uitstel finaliseren en formaliseren op papier’, klonk het. ‘Maar als het nodig is, zal ik niet aarzelen om de leiders uit te nodigen in Brussel.’ May heeft de formele goedkeuring van de afspraken met Juncker nodig om haar akkoord nog een derde keer in het parlement te mogen voorleggen. De voorzitter van het Lagerhuis John Bercow heeft haar verboden dezelfde tekst nog eens te laten stemmen, en dus moet ze aanpassingen doorvoeren.

Tusk benadrukte nog maar eens dat de EU er alles aan wil doen om een scenario waarin de Britten zonder akkoord uit de EU donderen, te vermijden. ‘De hoop op succes is misschien fragiel of zelfs illusionair, en de brexit-vermoeidheid is misschien meer en meer zichtbaar en gerechtvaardigd, maar we mogen niet stoppen met de zoektocht naar een positieve oplossing tot het allerlaatste moment’, zei Tusk, al voegde hij er wel aan toe dat het echtscheidingsakkoord onder geen beding wordt opengebroken. ‘We hebben geduldig en met veel goede wil gereageerd op heel wat onverwachte gebeurtenissen. Ik ben ervan overtuigd dat het ons aan datzelfde geduld en diezelfde goede wil niet zal ontbreken op dit meest kritieke punt in het proces.’

May geeft Westminster de schuld

Woensdagavond verscheen Theresa May verscheen rond 21.40 uur, iets later dan gepland, op het bordes in Downing Street 10 voor een langverwachte televisietoespraak. Hier en daar deed het gerucht de ronde dat ze zou aftreden, als ultiem offer om haar echtscheidingsakkoord alsnog door het Lagerhuis te krijgen, maar dat deed ze niet.

May hield het bij een korte stand van zaken, nadat ze de Europese president eerder op de dag formeel om een uitstel van de brexit tot 30 juni vroeg. Daarbij schoof ze alle schuld in de schoenen van het parlement. ‘De parlementsleden zijn er niet in geslaagd een manier te vinden om de brexit te implementeren. Als resultaat daarvan, zullen we nu niet op tijd met een akkoord kunnen vertrekken op 29 maart’, zei ze. ‘Dat is een kwestie van grote persoonlijke spijt voor mij.’

De premier zette zich lijnrecht tegenover Westminster, en aan de kant van het volk. ‘Ik ben zeker dat u, het publiek, hier genoeg van heeft gehad. U bent het beu dat parlementsleden over niets anders dan brexit spreken, wanneer u echte zorgen heeft. Ik sta aan uw kant. Het is tijd voor de parlementsleden om te beslissen.’

De premier gaf nog aan dat ze zelf niet bereid is de brexit nog uit te stellen tot voorbij 30 juni. ‘Sommigen zeggen dat ik een verkeerde keuze maak, en dat ik om langer uitstel moet vragen om politici meer tijd te geven om te discussiëren over de manier waarop we verder moeten gaan. Maar dat betekent de organisatie van Europese verkiezingen. En welke boodschap zou dat uitsturen? En hoe bitter en verdelend zou die campagne zijn, op een moment dat het land dringen nood heeft aan vereniging.’

Ook een tweede referendum is geen optie, zei ze. ‘We hebben u de vraag gesteld en u heeft geantwoord, u wil nu dat we er werk van maken en ik ben vastberaden dat te doen.’ Bovendien zou in de EU blijven ‘onherstelbare schade berokkenen’, zei ze, ‘niet alleen aan deze generatie van politici maar aan het hele democratische proces.’

Intussen hangen er ook donderwolken boven oppositiepartij Labour, omdat voorzitter Jeremy Corbyn eerder op de avond uit een vergadering met May en de andere oppositieleiders was opgestapt. Hij kon er naar verluidt niet mee leven dat Chuka Ummuna van The Independent Group – onlangs opgericht door een groep ontevreden Labour-parlementsleden – ook aan tafel zat, omdat hij ‘geen echte partijleider is’.