Nederlandse verkiezingen: Coalitie verliest meerderheid in Senaat, rechts-populistisch Forum rukt op

Thierry Baudet, leider van Forum voor Democratie, brengt zijn stem uit in Amsterdam. © AFP

De rechts-populistische partij Forum voor Democratie heeft bij de provincieraadsverkiezingen in Nederland de meeste stemmen gekregen. De rechts-liberale VVD werd tweede. De regeringspartijen lijken hun meerderheid in de Senaat kwijt te raken.

Zowel VVD als FVD winnen 12 zetels in de Eerste Kamer, aldus een voorlopige prognose van het Nederlandse nieuwsagentschap ANP. Nieuwkomer Forum evenaart daarmee in één klap VVD, die 1 zetel moet inleveren.

Hoewel de verkiezingen van woensdag om de twaalf Nederlandse provincieraden draaiden, wordt de samenstelling van de Senaat indirect bepaald door deze stembusgang.

Behalve de VVD moeten ook andere regeringspartijen verlies incasseren. Het CDA daalt van twaalf naar negen zetels, D66 van tien naar zes. De ChristenUnie is de enige coalitiepartner die winst boekt: van drie naar vier. Samen raken de vier partijen hun krappe meerderheid van 38 van de 75 zetels kwijt. Ze hebben er nog maar 31 en zijn aangewezen op steun van andere partijen.

GroenLinks kan daar soelaas bieden, want deze partij ging van vier naar negen zetels. Ook PvdA kan de coalitie aan een meerderheid helpen, ondanks verlies van acht naar zeven zetels. De PVV raakt vier van haar negen zetels kwijt. Het verlies van de SP is nog groter: van negen naar vier.

Tweedeling

De uitslag laat ook een tweedeling zien. Meer dan 300 gemeenten hebben hun uitslagen doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het Nederlandse nieuwsagentschap ANP. Enkele tientallen uitslagen zijn nog niet bekend. GroenLinks is in minstens veertien gemeenten de grootste geworden. Daaronder zijn steden als Utrecht, Leiden, Maastricht, Delft, Amersfoort, Arnhem en Zwolle. Ook lijkt de partij te gaan winnen in Amsterdam, Den Haag, Groningen en Nijmegen.

Forum voor Democratie is in minstens tachtig gemeenten de grootste geworden. Dat zijn vaak de plaatsen die rond de grote steden liggen. In Edam-Volendam kreeg de partij bijvoorbeeld veertig procent van de stemmen. Ook in Zaanstad, Zandvoort, Velsen, Landsmeer, Wormerland, Purmerend, Aalsmeer en Haarlemmermeer werd de partij de grootste. In de regio Haaglanden won de partij van Baudet in Rijswijk, Westland en Zoetermeer. In Rotterdam was de partij eveneens de grootste, net als in Dordrecht, Schiedam, Vlaardingen, Maassluis, Zwijndrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Albrandswaard, Nissewaard, Ridderkerk, Barendrecht en Capelle aan den IJssel. Toch zijn er ook grote steden waar Forum voor Democratie won. Behalve Rotterdam zijn dat bijvoorbeeld Almere, Tilburg, Enschede, Lelystad en Hengelo.

GroenLinks won vooral in plaatsen waar vier jaar geleden D66 de grootste was. Forum voor Democratie wint veel in plaatsen waar de rechts-liberale VVD en de rechts-populistische PVV van Geert Wilders in 2015 de meeste stemmen kregen.

‘FVD langer negeren, dat lukt je nooit’

De vermoedelijke uitslag betekent werk aan de winkel voor de regeringscoalitie, zegt VVD-premier Mark Rutte. Om haar plannen te kunnen blijven uitvoeren zal de coalitie moeten aankloppen bij andere partijen voor steun in de Senaat. ‘Dat betekent veel koffie drinken, nog meer bellen, maar uiteindelijk wonen we in een land waarin het toch altijd mogelijk is om verstandige mensen tot verstandige besluiten te brengen’, aldus Rutte.

De premier wees erop dat de VVD vaker met dit bijltje heeft gehakt. Rutte regeerde, afgezien van de afgelopen twee jaar, nooit met een meerderheid in de Eerste Kamer. De VVD kan wat hem betreft doorgaan om veel van de eigen idealen te verwezenlijken, maar zal daar wel breed draagvlak voor moeten zoeken.

Na zijn klinkende overwinning heeft FVD-leider Thierry Baudet met forse taal aan het adres van premier Rutte gereageerd. De ‘stupiditeit’ van ‘onbenul’ Mark Rutte ‘is afgestraft’ nu Forum voor Democratie in één klap bijna ‘de grootste partij van het land is geworden’, aldus Baudet. De overwinning van zijn partij komt volgens hem ‘net op tijd om de bedreigde beschaving in Nederland te redden’.

‘Wij sturen een boodschap aan Mark Rutte: FVD langer negeren, dat lukt je nooit’, jubelde Baudet. Die overwinning was hard nodig om ‘het land weer van ons te maken en een eind te maken aan het tijdperk van morele, politieke en culturele capitulatie. Wij gaan de trots van dit land herstellen. Vandaag is de eerste grootste veldslag gewonnen’, gaat het verder. Nog volgens Baudet is het land jarenlang ‘ondermijnd, door universiteiten, journalisten, mensen die kunstsubsidies ontvangen, die onze gebouwen ontwerpen. Maar bovenal worden we ondermijnd door bestuurders, onze bestuurders’.

De FVD-leider opende zijn overwinningsrede met door de oude Romeinen ingegeven beeldspraak over de ogen die, blijkens de opmars van zijn partij, in Nederland zijn opengegaan. ‘De uil van Minerva is neergedaald’, sprak hij. Die moet volgens hem ‘de afgod die Transitie heet’, verdrijven. Daarmee doelt hij op de overgang naar een economie die minder schadelijk is voor het klimaat. Hij wil dat die niet zo veel geld kost.

VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zegt blij te zijn dat de VVD ‘weer de grootste gebleven’ is. Hij verklaarde dat die prestatie te danken was aan het feit dat ze zijn ‘blijven doorknokken’. ‘We hebben ons niet gek laten maken’, luidde het.

Geert Wilders van de PVV stelt dat zijn partij ‘een beperkt verlies’ heeft geleden. Hij schrijft dat verlies deels toe aan het succes van FVD en feliciteerde FVD-leider Thierry Baudet met het behaalde resultaat. De nieuwkomer laat volgens Wilders een geluid horen dat lijkt op dat van de PVV. De PVV-kopman verwacht in de toekomst wel weer betere resultaten. ‘Ik heb alles al meegemaakt. Politiek is een zaak van vallen en opstaan’, aldus Wilders.

Bij de PvdA zijn er voorzichtig tevreden reacties. ‘We zijn weer aan het groeien’, stelt partijleider Lodewijk Asscher, na fors verlies in de verkiezingen voor de Tweede Kamer in 2017. Het CDA meent dan weer dat de partij het beter heeft gedaan dan de peilingen vooraf voorspelden. ‘We kunnen zien dat het politieke landschap in Nederland verschuift, en dat het ook verder versplintert’, aldus fractievoorzitter Sybrand Buma.

Partner Content