Videospeler inladen...

Terugblik: 20 jaar NAVO-bombardementen in voormalig Joegoslavië

Op 24 maart 1999 begon Operation Allied Forces, de militaire campagne van de NAVO tegen het toenmalige Joegoslavië. De operatie was het trieste hoogtepunt van de Kosovocrisis, na jaren van gewapende incidenten tussen Kosovaarse Albanezen en Serviërs. Door de militaire interventie kon Kosovo zich de facto afscheuren van Servië. De Servische leider Slobodan Milosevic werd beschuldigd van oorlogsmisdaden. In 2008 riep Kosovo zich uit als onafhankelijke staat.

Al sinds het einde van de jaren tachtig zijn er spanningen tussen Servische nationalisten en de etnisch-Albanese bevolking in Kosovo, een autonome provincie van Servië. De Servisch-nationalistische leider Slobodan Milosevic perkt de autonomie van Kosovo in, wat leidt tot ondergronds verzet. 

In andere deelrepublieken van Joegoslavië - Slovenië, Kroatië en Bosnië-Herzegovina - breken onafhankelijkheidsoorlogen uit begin jaren 90. De spanningen in Kosovo blijven echter veelal onder de radar. 

Na het verdrag van Dayton, dat in 1995 een einde maakt aan de burgeroorlog in Bosnië-Herzegovina, hopen de Albanese Kosovaren dat ook hun situatie geleidelijk aan zal verbeteren. Maar dat gebeurt niet, overwegend jonge Kosovaren gaan zich bewapenen en organiseren in het Kosovaars Bevrijdingsleger. Ze beginnen met aanslagen tegen de Servische instellingen. 

Het conflict leidt tot frequente gewapende confrontaties tussen de Servische speciale politie en het Kosovaarse Bevrijdingsleger. De Serviërs richten zich niet alleen tegen de Albanees-Kosovaarse rebellen, maar vaak zijn ook gewone burgers het slachtoffers van ‘zuiveringsacties’.

Slobodan Milosevic en Amerikaans diplomaat Richard Holbrooke in 1995 Dayton, Ohio
AP1995

Pogingen voor vrede

Er worden internationale vredesgesprekken georganiseerd, maar die blijven zonder resultaat: het geweld blijft duren. Begin 1999 wordt op een internationale vredesconferentie in het Franse Rambouillet een akkoord voorgesteld tussen Servië en de Kosovaarse opstandelingen, maar het wordt uiteindelijk door de Serviërs verworpen. Het zou een te grote autonomie voor Kosovo binnen Servië betekenen’

Daarna besluit de NAVO over te gaan tot actie. Een militaire interventie moet een einde maken aan het geweld van het Milosevic-regime tegen de Albanese Kosovaren. De NAVO-missie wordt niet gesteund door de Verenigde Naties, omdat Rusland en China daar tegen zijn.

Het ontbreken van dat VN-mandaat zorgt dat de missie tot op vandaag voor controverse zorgt op het internationale toneel. Vooral in Rusland wordt de NAVO-missie erg negatief geïnterpreteerd. Ze wordt gezien als een schending van het internationaal recht. De missie wordt ook gezien als een poging van de Amerikanen om het regime van Milosevic te doen vallen, om hun eigen invloedssfeer uit te breiden, niet om de Albanese Kosovaren te beschermen.

Bombardementen

Tien weken lang bombarderen NAVO-troepen, geleid door de Verenigde Staten, Joegoslavië. Vooral Belgrado en Pristina, de hoofdstad van Servië respectievelijk Kosovo, worden zwaar getroffen. De NAVO bombardeert militair-strategische doelwitten, maar er worden ook bruggen, fabrieken en gebouwen van de nationale televisie geraakt. 

Volgens Human Rights Watch vallen er zo'n 500 burgerslachtoffers. Cijfers van de NAVO zeggen dat er 1.200 Joegoslavische militairen en politie-agenten zijn omgekomen. Honderdduizenden Kosovaren vluchten.

Plaatselijk hoofdkwartier van de Servische speciale politie, in Kosovska Mitrovica, Kosovo.

Kosovo afgescheurd

Uiteindelijk geeft Milosevic toe en aanvaardt hij een vredesverdrag. Servische troepen moeten weg uit Kosovo, een peacekeeping-missie van de NAVO komt in de plaats om de Albanese Kosovaren te beschermen. Dat betekent dat Servië de facto de controle over Kosovo verliest.  

Milosevic wordt aangeklaagd voor oorlogsmisdaden door het Joegoslaviëtribunaal, dat speciaal werd opgericht om oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid te berechten tijdens de oorlogen op de Balkan sinds 1991. In 2000 valt zijn regime na protesten in Servië over verkiezingsfraude.

Bijna tien jaar later, in 2008, roept Kosovo zichzelf uit tot onafhankelijke staat. Het nieuwe land wordt meteen erkend door de VS. Europa blijft verdeeld over de status van Kosovo. Vandaag is nog 5% van de bevolking in Kosovo Servisch. Voor de oorlog was dat dubbel zo veel. Tussen de twee etnische groepen is er een fragiele vrede.

Videospeler inladen...

Meest gelezen