“Maak publieke gebouwen en het openbaar vervoer verplicht toegankelijk voor mensen met een handicap.” Dat is de concrete eis van Unia aan de volgende regering. “Eigenlijk beloofde ons land in 2009 al ervoor te zorgen dat mensen met een beperking volledig kunnen deelnemen aan het openbare leven, toen we het VN-verdrag inzake personen met een handicap ratificeerden. Tien jaar is België nog altijd een verschrikkelijk ontoegankelijk land”, zegt Unia-directeur Els Keytsman.

Het gelijkekansencentrum kreeg daar in die periode honderden klachten over. Er zijn verschillende pijnpunten. Zo moeten publiek toegankelijke gebouwen – niet alleen overheidsgebouwen, maar ook bijvoorbeeld winkels – die nieuw gebouwd of gerenoveerd worden, voldoende rolstoeltoegankelijk zijn. “Maar er gebeurt nauwelijks controle op. Voor oude gebouwen - denk aan veel gemeentehuizen of postkantoren - bestaat zelfs geen regelgeving. Er zou een plan moeten zijn om die stelselmatig aan te pakken. Maar op zijn minst vragen we van de toekomstige Vlaamse regering, en specifiek van de minister van Omgeving - dat de regelgeving die wel bestaat, grondig wordt gecontroleerd.”

Overigens is haar oproep gericht aan de voltallige Vlaamse regering, zegt Keytsman, maar ook aan de lokale en federale overheden. “Omdat het gaat om trottoirs, waar rolstoelgebruikers letterlijk de ene drempel na het andere obstakel tegenkomen. Om sportinfrastructuur, om cinema’s en bushaltes. Zie de NMBS, die nog altijd geen samenhangend beleid heeft rond toegankelijkheid. Zelfs al worden stations nieuw aangelegd en worden nieuwe treinstellen aangekocht, dan nog moeten rolstoelgebruikers vaak rekenen op de hulp van anderen om op het perron of op de trein te geraken.”

“Ik herhaal: het is tien jaar geleden dat we beloofd hebben straten, gebouwen en het openbaar vervoer toegankelijk te maken. En nog altijd is het triestig gesteld. Door niks te doen máken we mensen met een beperking gehandicapt. Ervoor zorgen dat een rolstoelgebruiker overal binnen kan: het zou de logica zelve moeten zijn.”

Vlaams minister van Omgeving Koen Van den Heuvel (CD&V) noemt het “belangrijk” dat de regels rond toegankelijkheid worden nageleefd. Hij wijst erop dat er op dit moment een evaluatie loopt van de toegankelijkheidsverordening die sinds 2010 van kracht is. “We bekijken bijvoorbeeld in detail tien publieke gebouwen en toetsen de toegankelijkheid af bij klankbordgroepen waarin ook dove en blinde mensen zitten en rolstoelgebruikers. Die evaluatie zal nog deze legislatuur landen, zodat we weten wat beter kan, zodat er concrete beleidsvoorstellen zullen zijn voor de volgende regering en zodat we erop kunnen vertrouwen dat de toegankelijkheidsverordening goed wordt nageleefd.”

“Binnen langs de achteringang, en dan door de keuken, dat voelt niet echt volwaardig”

Unia mag dan zeggen dat het pover gesteld is met de rolstoeltoegankelijkheid in ons land, Joke Van der Auwera (41) uit Kapellen wéét dat, uit dagelijkse ervaring. Ze zit al tien jaar in een rolstoel, door het syndroom van Ehlers-Danlos, en heeft elke dag haar bezigheid. Met het zoeken naar een parkeerplaats die breed genoeg is, zodat haar rolstoel naast haar auto kan, met ervoor zorgen dat ze niet strandt in een station te lande omdat een aansluitende trein niet op rolstoelen voorzien is, met ervoor zorgen dat ze überhaupt binnen kan in het gemeentehuis of de winkel. Ze ontwikkelde mee een app, On Wheels, die rolstoelgebruikers vertelt waar ze wél binnen kunnen. “Veel mensen, bedrijven, gemeenten doen hun best, hoor. En er worden kleine vorderingen gemaakt, maar niet tegen het tempo dat zou moeten. Het is tijd om te stoppen met lapmiddeltjes en ervoor te zorgen dat rolstoelgebruikers zich volwaardig voelen. Vaak kan je wel binnen, maar is het langs de achteringang, en dan door de keuken. Dan voel je je wat tweederangs. Zorg ervoor dat wij overal langs de voordeur kunnen komen, zoals het zou moeten.”

61 eisen aan nieuwe regering

De eis om onze straten en gebouwen beter toegankelijk te maken voor rolstoelgebruikers, is maar een van de vele voorstellen die Unia nu al doet aan de komende regeringen van ons land. In aanloop naar de verkiezingen van 26 mei brengt het gelijkekansencentrum een memorandum uit met 61 aanbevelingen voor een meer gelijke samenleving. Die gaan onder andere over huisvesting, werk en onderwijs. Zo vraagt Unia om de re-integratie van langdurig zieke werknemers te vergemakkelijken, om een monitoring van het overheidspersoneel uit te voeren en om een nationaal mensenrechteninstituut op te richten, net als een centraal huurwaarborgfonds.