Kinderboeken voor volwassenen
Exact twintig jaar geleden startte Jeff Smith met 'Bone', een volumineuze sprookjesachtige strip waaraan hij uiteindelijk twaalf jaar zou werken. Toen bleek dat niet één uitgever interesse toonde, besloot hij het in eigen beheer uit te geven. 'Bone' werd een wereldhit, en op de Antwerpse Boekenbeurs arriveerde de Amerikaan gisteren dan ook als een van de sterren uit de internationale stripscène.
Fone Bone, Phoney Bone en Smiley Bone. De drie hagelwit getekende neven, die allen de fysiek bezitten van met grote aardappelneuzen uitgeruste spookjes, zijn de sterren van de 1.200 pagina's tellende graphic novelreeks 'Bone' die, tot verrassing van zelfs geestelijke vader Jeff Smith (51), al twintig jaar de stripwereld in een houdgreep heeft. Zowel volwassenen als kinderen verslinden de fantasystrip waarin feeërieke wezens naast afschuwelijke gedrochten in een verscholen vallei terechtkomen en een queeste ondernemen.
Wanneer kwam het besef dat Bone een grote striproman moest worden?
Jeff Smith: "Op zeventienjarige leeftijd kreeg ik het science fiction-stripblad 'Heavy Metal' onder ogen, en zag ik tot mijn verbazing strips van 'Moebius' en 'Enki Bilal'. Plots besefte ik dat het mogelijk was om een ander soort strips te maken dan waar ik mee was opgegroeid: 'Donald Duck', 'Spider-Man', 'Batman',... Dat was meteen het moment waarop ik me afvroeg of het niet leuk zou zijn om dat soort van volwassen science fiction te laten bevolken door hele luchtige Oom Dagobert-achtige personages."
Toen ik Bone voor het eerst las deed het me aan 'Huckleberry Finn' van Mark Twain denken.
"Hm, ik zie 'Bone' als een avonturenboek. Het start weliswaar als een kinderboek, maar naarmate het verhaal evolueert en er steeds meer personages opduiken, worden de problematieken complexer. Dat kan je ook van 'Huckleberry Finn' zeggen. Of van 'Moby Dick' en 'Star Wars', waarbij Luke Skywalker van boerenzoon naar avonturier gaat en het heelal verkent.
"Ik hou van epische boeken die gevuld zijn met symboliek. Eigenlijk wilde ik in eerst instantie zo'n verhaal lezen in plaats van het zelf te tekenen, maar ik kon dit soort boeken in de stripwinkel niet vinden. Uiteindelijk besloot ik het zelf te doen. Eerst vond men het vreemd dat ik elementen en invloeden van buiten de stripwereld aanbracht, maar ik had daar geen last van, want het was nooit mijn bedoeling om stripauteur te worden. Ik hou van de literaire verhaalstructuur met een begin, midden en einde heeft, iets wat de meeste strips twintig jaar geleden niet bezaten. Ik wist precies wat ik wilde: een enorme strip waarin elke stap grote gevolgen had voor de hoofdrolspelers."
Is 'Bone' nu een kinderboek dan wel een boek voor volwassenen?
"Toen ik twintig jaar geleden met Bone startte kwamen er amper kinderen over de vloer in de Amerikaanse stripwinkels. Ik was dus zonder twijfel niét aan het proberen een kinderboek af te leveren. Mijn doel was enkel een boek uit te brengen dat er zou uitzien als een kinderboek, maar dan voor volwassenen. Ik had niet eens veel hoop dat het een succes zou worden. Slechts een handvol lezers zouden de referenties naar 'Uncle Scrooge' of 'Asterix' begrijpen."
Hoe komt een auteur tot een punt waarop hij tegen zichzelf zegt dat hij een boek van 1.200 pagina's gaat tekenen, en dat ook daadwerkelijk volhoudt als zelfs blijkt dat geen enkele uitgever interesse toont?
"Ik geloofde er echt in, ook toen bleek dat alle krantensyndicaten het verwierpen. Als reactie daarop onderzocht ik de alternatieve stripscène en stootte ik op de undergroundstrips van de Hernandez-broers. Ik besefte dat er nood was aan zulke verhalen, en dat er een publiek voor was. (Heimelijk lachje) Ik heb alleen jarenlang geheim gehouden dat het zoveel pagina's zou beslaan. Ik was bang dat anders niemand het zou blijven kopen."