Direct naar artikelinhoud

Leerplicht tieners ter discussie

Gemiddeld verlaat een op de zeven jongeren de school zonder diploma. Al jaren probeert de overheid dat cijfer naar beneden te krijgen, al jaren is het vechten tegen de bierkaai. Tijd om de leerplicht opnieuw aan te passen? 'Waarom mogen alleen scholen diploma's uitreiken?'

Volgens nieuwe cijfers van het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen (KU Leuven) slaagde in 2010 13,9 procent van de schoolverlaters er niet in om een diploma secundair onderwijs te behalen. Een jaar voordien was dat 13,4 procent. In 2007 zelfs 14,4. Het aantal drop-outs terugdringen is nochtans een van de aandachtspunten van de Vlaamse overheid. Tegen 2020 mag amper 5,2 procent diplomaloos vertrekken.

Alleen lijkt het bij goede voornemens te blijven. Geen enkele maatregel zet vooralsnog structureel zoden aan de dijk. Vraag is dan: heeft het nut om alle jongeren die het echt beu zijn op de schoolbanken te dwingen op die stoel te blijven zitten? Nederland heeft een leerplicht tot 16, maar een kwalificatieplicht tot 18. In Frankrijk, Luxemburg en Schotland eindigen alle verplichtingen op 16. Is het tijd om een stap terug te zetten?

Duaal leren

LDD plaatste het thema een tijd geleden op de agenda, maar kreeg weinig steun. "De leerplicht verlagen is een makkelijke oplossing", meent ook Peter Van Petegem, pedagoog aan de UA, "maar je schuift de problemen gewoon door. De kans is groot dat net leerlingen uit kwetsbare groepen het eerst afhaken. Willen we dat dan?"

Tieners jonger ontslaan van de leerplicht, lijkt dus weinig productief. Maar de meeste experts zijn het erover eens dat er iets schort aan de manier waarop de leerplicht doorgaans wordt ingevuld. Want hoewel er leerplicht geldt en geen schoolplicht, komt het in de praktijk toch daar op neer.

"Als onderwijs er niet voor iedereen in slaagt om te blijven boeien, dan moet het via een andere weg", meent Van Petegem. "Alle oplossingen van de overheid tot nu toe zijn veel te schools. We moeten durven kijken naar een andere invulling van de leerplicht. Leren doe je niet alleen op school. Mensen zijn intrinsiek nieuwsgierig en als we er op school niet in slagen om die wil om te leren te bewaren, dan moet het maar ergens anders. Vanaf een jaar of 16 zouden jongeren evengoed bij een lokale zelfstandige moeten kunnen leren of een VDAB-opleiding volgen. Het is niet zo dat die jongeren niet willen leren. Het tweedekansonderwijs is niet voor niks booming business."

Ook VOKA-topman Jo Libeer pleit voor een andere leerplicht. "Kijk naar Duitsland", zegt de baas van de ondernemersorganisatie. "Daar is een geweldig systeem van duaal leren waarbij jongeren het grootste deel van de tijd in een bedrijf aan de slag zijn. De jeugdwerkloosheid in Duitsland bedraagt 8 procent. Bij ons is dat 20 procent. Elk land dat het economisch goed doet, heeft zo'n systeem."

Statistieken ondersteunen zijn stelling. In Duitsland is 88 procent van de leerlingen in een beroepsopleiding in feite aan de slag in een bedrijf. In Denemarken bedraagt dat aandeel zelfs 98 procent.

Werkplek

Het duaal leren uit Duitsland of Denemarken is, zo menen kenners, een wereld van verschil met de huidige systemen van deeltijds werken en leren zoals wij die kennen. "Hier is het de absolute bodem van de waterval", zegt Libeer. "Enkel wie echt niets anders meer kan, begint eraan."

Uit gegevens van de sociaal-economische raad SERV blijkt dat 600 leerlingen in dergelijke opleidingen er zelfs niet eens in slagen om een werkplek te vinden om ervaring op te doen. "We moeten duaal leren systematisch inbouwen", meent Libeer. "Het moet voor een vijftienjarige even evident zijn om te kiezen voor werkplekleren dan voor gewoon naar school gaan. Voor een bedrijf is het ook positief want je kunt meteen een opleiding op maat geven."

En achteraf moet er een diploma kunnen volgen. "Waarom zou alleen de overheid diploma's en getuigschriften mogen uitreiken", vraagt Van Petegem zich af. Kwalificeren is het allerbelangrijkste. Voormalig minister van Onderwijs en huidig hoogleraar Frank Vandenbroucke (sp.a) gaat zelfs zover dat hij die kwalificatieplicht over 18 heen wil trekken. "Als er een leeftijd op geplakt moet worden, waarom dan niet 25?", zegt Vandenbroucke. "Ik pleit niet meteen voor sancties, maar als jongeren zonder diploma werkloos worden en bij de VDAB terechtkomen, waarom kunnen we dan niet duidelijk maken dat de maatschappij verwacht dat ze wel degelijk nog een kwalificatie halen?"