Direct naar artikelinhoud

De stilte na sluitingstijd

Dankzij de Canvas-connectie heeft fotografe Friederike von Rauch gisteren toegang gekregen tot een ruim publiek. Wie meer wil zien, moet zeker een bezoek brengen aan de expo van haar werk in Antwerpen.

Precies zes jaar geleden maakte de Berlijnse fotografe Friederike von Rauch indruk met stadslandschappen, die zij in het Vlaams-Nederlands cultuurhuis De Buren - toen nog stevig ingeplant in het Brusselse stadshart - en in haar schitterende album Sites toonde. Het waren stevige maar subtiele foto's van gebouwen en ruimtes zonder mensen, vierkant en tactiel. Het leek wel alsof Von Rauch een laagje poeder over haar beelden had gestrooid, een fond de teint van steengruis in honderd tinten wit en grijs. Halfweg tussen natuurgetrouwe afbeelding en poëtische vervorming bracht de fotografe fragmenten van een vervreemde stad in beeld.

Later ging Von Rauch nog meer schrappen - kleur, onder andere - zodat zij heel dicht bij de abstractie uitkwam. Meer zou alleen maar minder zijn. Bijna monochrome, lege en vooral stille beelden waren het gevolg. Eigenlijk werd fotografie hier teruggebracht tot zijn essentie: een samenscholing van lichtinval, schaduwplooien, lijnenspel, voor- en achtergrond. Minimaal en zelfs minimalistisch, want net zo gelaagd als een partituur van een componist als Steve Reich. Schoonheid heeft ook met eenvoud te maken. Lang geleden, toen het woord nog niet was bezoedeld met allerlei meligs en wolligs, noemden we dat zonder valse schaamte 'poëzie'.

Dat Von Rauch voor haar recente werk in musea aan de slag ging, is dus een logische stap. Na sluitingstijd kan het daar aardig rustig zijn, en precies die tijdloze stilte is de uitverkoren biotoop van de fotografe. Ook in de Europese museumzalen en depots waar zij neerstrijkt, kijkt zij vooral naast de dingen, naar wat er in tussenruimten en witregels gebeurt. Of beter: niet gebeurt. Dat is ook het thema van de serie Sleeping beauty's, gerealiseerd in het Antwerpse Museum voor Schone Kunsten en in schilderijenverzamelingen in Dresden, Potsdam en Venetië. Daar wordt weleens verbouwd of gerestaureerd, en wanneer het stof is gaan liggen, sluipt Von Rauch met haar Rollei naar binnen - 's avonds, als het donker wordt. De camera neemt dan de tijd om te zien wat niemand anders ziet.

'De tijd nemen' mogen we letterlijk opvatten, want Von Rauch heeft vaak dagen of zelfs weken nodig om een enkele foto te maken. Wat er dan te zien is: hoe een schilderij zwijgt of naar een buurvrouw knipoogt, hoe verf traag ademt achter gaas of hoe leeg een muur kan zijn zonder het schilderij dat er zijn vaste plaats heeft. Hoe een schaduw valt zoals hij dat overdag nooit doet - elegant en stil. Zo hebben we een museum nooit gezien, en het lijkt wel alsof de spannende maar o zo zwijgzame beelden van Friederike von Rauch ons veel beter laten kijken: tegelijk vrijblijvend en in opperste concentratie, zonder vooroordelen maar met aandacht voor details.

Dat Von Rauch gisteren uitgebreid te gast was in deCanvas-connectie, is een dubbel kwaliteitslabel: eentje voor het programma en eentje voor de fotografe. Meer nog: een vorm van immanente rechtvaardigheid.

Sleeping Beauty's, tot 26 januari 2013 in galerie Fifty One, Zirkstraat 20, Antwerpen. Dinsdag tot zaterdag, van 13u tot 18u.