De passie van Devos

Vorige week was er een om snel door te spoelen. Ze toonde onbehaaglijk het systeemfalen van onze politiek. Zelden was het onvermogen tot goed bestuur zo expliciet. De Wetstraat verzandde in collectief amateurisme, en trok zich los met ouderwetse machtspolitiek. Er is weken werk aan het dichten van de gaten veroorzaakt door alle pirouettes die in de Wetstraat gedraaid zijn.

Vooral Eandis zorgt voor diepe droefheid. Niet wegens de afloop, maar door de manier waarop die er kwam. Hoopvollen onder ons schrijven de mislukte intrede van de Chinese communisten toe aan de invloed van kritische opiniemakers of de oppositie. Die zouden de powers that be tot inzicht gebracht hebben, het particratisch beest even getemd hebben. Helaas. Listig als een slang wrong dat beest zich langs alle heisa over het rode gevaar. Liever niet met de Chinezen, maar het verzet dat zij opriepen deed de zaak niet kantelen.

Het nekschot kwam er nadat de VREG Antwerpen net voor de lokale verkiezingen met een nieuwe Turteltaks zou opzadelen. Good old powerplay van de gevestigde orde. Antwerpen wil zijn eigen grote nutsbedrijf, de strijd met Gent, de zoektocht van Open Vld-top naar controle over het dossier, politieke verdeeldheid die een beursgang of Vlaamse overheidsintrede verhinderde, het ondoorzichtig kluwen van veel intercommunales, de ijver van gemeenten om geld uit Eandis te halen om belastingverhoging te vermijden, het feit dat vele van hen te klein zijn voor zo'n strategisch dossier, de politisering van Eandis... Dat en nog meer maakt dat de verzamelde Vlaamse bestuurselite er in de voorbije vijftien jaar niet in slaagde om dit dossier fatsoenlijk op te lossen.

In 2001 besliste de Vlaamse regering-Dewael dat Electrabel uitgekocht moest worden en er dus ander geld nodig was. Anderhalf decennium overheerste zelfbediening en kortzichtigheid.

Hetzelfde gebrek aan strategisch langetermijndenken laat Lufthansa toe om Brussels Airlines voor 2,6 miljoen te kopen (geschatte waarde rond 150 miljoen). Omdat de Duitsers de terugbetaling van een lening aan Brussels Airlines verhinderen en zo een slechtweerclausule aanspreken. Het verlies van een strategische speler in een strategische sector is beschamend, nadat ook de banken en energiesector naar het buitenland vertrokken. Waar is de verankeringsgedachte? Waarom zou men de kleine Belgen respecteren?

Schaduw over Vlaamse begroting

De Eandis-affaire, het scenario van een goedkope spionagefilm, hing ook over de Vlaamse begroting. Tot ergernis van de minister-president, die van de weeromstuit de staatsveiligheid beledigde. Enkele dagen later, toen Eandis geen lokale aangelegenheid meer was, nam hij hun bezorgdheden in de Vlaamse toezichtsfunctie op. Dat Eandis de Vlaamse begroting overschaduwde was jammer, maar duwde ook de Vlaamse begrotingscreativiteit uit beeld.

De Europese begrotingsregels zijn zeer complex, maar niet over hoe een begrotingsevenwicht berekend moet worden. De Vlaamse begroting verdient lof voor haar investeringen, ook in zachte sectoren, en omdat ze die niet met snijdende besparingen financiert. Maar ze doet ook denken aan een student die thuis meedeelt dat hij geslaagd is. Terwijl op zijn puntenbriefje vier buizen staan. Zijn verweer dat hij, in tegenstelling tot de universiteit, die tekorten niet meerekent in de globale evaluatie, is gênant. Dat hij er altijd eerlijk over was, verandert daar niets aan.

Federaal is de miserie veel groter. Verdeeldheid verhinderde dat Michel I weken geleden aan de voorbereiding van deze gigabudgettaire operatie begon. Nu is het weer haastwerk. De methode-Michel - uitstel tot iedereen moet aanvaarden wat mogelijk is - deugt niet. De premier was beter wat meer in het binnenland gebleven, om zijn 'catalogus van de wanhoop' - ideeën allerlei om het gat te vullen - sneller uit te dunnen. Bij CD&V willen ze die zelfs niet aanvullen, uit schrik weer een gelekte shitlist te moeten uitleggen.

Ondertussen vertelt Eric Van Rompuy (CD&V) doodleuk dat de koopkrachtverhoging, via de taxshift, gefinancierd is met geld dat er niet eens is. Dat hij zich grote zorgen maakt over de nakende begrotingsonderhandeling en over de cohesie in Michel I. Wie niet?

Wat nu bijvoorbeeld met de noodzakelijke verlaging van de vennootschapsbelasting? Dat budgettair risico mag, onderlijnden vele tienduizenden betogers afgelopen week, niet met besparingen in de sociale zekerheid gevuld worden. Daar wachten weinig kiezers op. Eerst moeten ze het in Michel I eens raken over de budgetdoelstelling en over de terechte vraag van Van Overtveldt (N-VA) om de systematische overraming van inkomsten aan te pakken. Zijn vraag om die met een forse buffer te compenseren, ook omdat hij volgend jaar niet weer in het vizier wil komen, is evenwel zeer vervelend voor wie besparingen wil beperken.

Van Overtveldt zelf mag dringend ingaan op de onderbouwde kritiek van sp.a dat hij soms de realistische ramingen van de administratie gewoon naast zich neerlegt. Ook dat kan een systeemfout zijn.

Michel I heeft nog acht dagen om zich door het budgettair rampgebied te sleuren. Een elegante exit zit er niet meer in.

PS: Moest ook Arco dit jaar niet geregeld zijn?