Eerst de postjes, dan de rest
Gebruikelijk is het niet, maar nood breekt wet: een van de eerste zware brokken die de federale onderhandelaars volgende week te verteren krijgen, is het verdelen van onder meer de ministerambten. De reden voor die noodgreep is de druk om een Belgische kandidaat voor de Europese Commissie aan te duiden.
Nog vier keer slapen en dan beginnen de onderhandelaars van de Zweedse coalitie aan het echte werk. Charles Michel (MR) en Kris Peeters (CD&V) hebben hun startnota's zo goed als klaar, dus de afgevaardigden van N-VA, CD&V, Open Vld en MR mogen hun borst alvast natmaken.
Behalve een lastige besparingsoperatie van 17 miljard euro staat de komende weken meteen ook de verdeling van de postjes op het menu. Hoogst ongebruikelijk is dat: doorgaans valt die beslissing op het laatste moment.
Maar nu kunnen de twee formateurs moeilijk anders: uiterlijk op 30 augustus, de dag van de volgende Europese Raad, moet geweten zijn wie België voordraagt om in de Europese Commissie te zetelen.
Ons land sloeg eerdere aanmaningen van pas verkozen Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker om snel uitsluitsel te geven al vrolijk in de wind. Maar op 30 augustus worden de Europese topjobs verdeeld en de nieuwe commissieleden aan bevoegdheden toegewezen. Langer uitstellen is dus geen optie meer.
En omdat zo'n Europees Commissaris mee in de weegschaal wordt gelegd met premiers, ministers, staatssecretarissen en parlementsvoorzitters, mogen de onderhandelaars voor eind augustus meteen een hele puzzel leggen. Of toch op zijn minst uitvechten welke partij op hoeveel portefeuilles kan rekenen, zonder daar departementen - laat staan namen - op te plakken.
Voor die optie is er alleszins weinig animo. "Juncker begrijpt onze situatie", luidt het bij een partij. En ook: "Geen kandidaat naar voren schuiven wil niet noodzakelijk zeggen dat we niets interessants zouden krijgen."
Een uitspraak die kan impliceren dat huidig Europees Commissaris Karel De Gucht (Open Vld) of wie weet Didier Reynders (MR) rechtstreeks uitverkoren zou worden om de Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken van de Europese Unie - Catherine Ashton - op te volgen. Maar het lijkt onwaarschijnlijk dat alle partners aan tafel akkoord zullen gaan met wat al bij al een gok is. "Het is logisch dat we voor 30 augustus het plaatje rond hebben", klinkt het dan ook bij de meesten.
Magere buit
Een andere mogelijkheid is dat België twee kandidaten naar voren schuift: eentje voor het geval ons land de Hoge Vertegenwoordiger in de wacht kan slepen, waarvoor Karel De Gucht goede kaarten in handen zou hebben, en eentje voor het geval dat niet zo is. Dan maakt Didier Reynders weer een erg goede kans.
Enerzijds omdat CD&V naast de premiers onmogelijk ook de Europese Commissaris kan opeisen, anderzijds omdat verschillende machten - niet het minst binnen zijn eigen partij - Reynders graag uit de Wetstraat zouden zien verdwijnen.
Voorlopig is echter maar één ding echt zeker: Kris Peeters wordt premier. Al de rest is nog voor discussie vatbaar. Ook hoe ruim de nieuwe federale regering bemeten zal zijn. De toekomstige coalitiepartners zouden voorstander zijn van een kleine groep van tien ministers, aangevuld met de premier en een handjevol staatssecretarissen. Maar wellicht zal het wel ietsje meer mogen zijn, anders wordt de oefening wel heel erg moelijk.
N-VA heeft als grootste partij, en zonder premier, immers recht op drie van de vijf Vlaamse posten en hoogstwaarschijnlijk ook op de Kamervoorzitter. Wat CD&V en Open Vld met elk één minister zou achterlaten. Voor CD&V komt daar de premier bovenop, maar als Open Vld niet kan rekenen op een Europees Commissaris valt die buit wel heel erg mager uit, zelfs als Patrick Dewael toch Kamervoorzitter zou kunnen blijven.
Toch haast een onderhandelaar zich om te benadrukken dat weegschaaltheorieën best naar de prullenmand verwezen worden. "Het belangrijkste is dat iedereen zich goed voelt in een regering en dat er vertrouwen is. Streepjes zetten over wie hoe zwaar weegt, zo werkt het echt niet hoor."