Direct naar artikelinhoud

'Liefde is schoonheid zien in het gewone'

In een tijd waarin zo graag lacherig wordt gedaan over romantiek of ware liefde, waagt psychiater Dirk De Wachter zich met zijn nieuw boek Liefde. Een onmogelijk verlangen aan een 'statement tegen de tijd'. 'Als het gaat over de liefde, luister naar de individuele verhalen en niet naar boekenwijsheden.'

Onder de indrukwekkende luchter in de bar van de Leuvense schouwburg praten over de liefde terwijl op de achtergrond een internationaal ensemble repetitie houdt. "Er zijn ergere dingen, nietwaar", lacht Dirk De Wachter, nog altijd de Nick Cave van de psychiaters. Met zijn gekende zwier citeert hij Leonard Cohen of Michel Houellebecq en graaft hij in zijn hoofd naar even volmaakte zinnen.

Toch blijft Liefde. Een onmogelijk verlangen? niet steken in wolligheid. Net zoals in zijn fel bejubelde boek Borderline Times haalt hij uit naar de huidige regelitis, de ongebreidelde genotscultuur of therapeuten die zichzelf presenteren als de hapklare oplossing.

Waarom heeft u dit boek geschreven?

De Wachter: "Na Borderline Times kreeg ik carte blanche van de uitgeverij. Dus vroeg ik me af wat nu de essentie is van het bestaan. Waar gaat het nu écht over? Dan kom je bij de liefde uit. Ik merk dat we ons makkelijk ironisch uitdrukken als het gaat over liefde, duurzaamheid of relaties. Om ons te verdedigen tegen de gevoeligheid daarvan. Laat ons er maar eens goed mee lachen, want het bestaat toch niet. Maar tegelijkertijd zie ik dat heel veel mensen er naar verlangen. Dat er opnieuw een jonge generatie voor gaat."

Ze gaan er voor, maar ze gooien het volgens u ook te snel weer weg.

"We leven in een tijd van 'anders en beter'. We raken alles heel vlug beu. Onze tijd zit heel erg in de genotscultuur. We moeten ongebreideld genieten, ervaringen opdoen en het altijd fantastische hebben. Het kan nooit genoeg zijn. Daar gaat de duurzame liefde aan kapot. Wat niet betekent dat het vroeger per se beter was. Elk tijdvak heeft zijn problemen. Ik beschrijf deze van nu, omdat ik erin leef."

Wat bedoelt u eigenlijk met 'duurzame, ware liefde'?

"Het gaat over de romantische liefde, tussen twee volwassen mensen. Maar hoe lang dat precies is? Langer dan een weekend, zou ik zeggen. Maar gaat het over tien jaar, twintig jaar of levenslang? Dat weet ik niet. Het gaat over iets langdurig en fundamenteel. En verder is het niet te definiëren. Want zodra we het labelen, is het weg. Mijn boek kronkelt daar rond en spreekt zich tegen.

"Seks: dat hoort erbij, dat lijkt me evident. Toch heb ik mensen gezien waarbij dat niet het geval was. Dat is ook een belangrijke boodschap voor mijn studenten of therapeuten in spe: let op met boekenwijsheden. Als het gaat over de liefde, luister naar de individuele verhalen."

U schrijft dat de allergrootste beproeving van de liefde, de alledaagsheid is. Maar hoe leer je tevreden zijn met het gewone?

"Het is meer dan dat. Het gaat niet over 'daarmee leren leven', of 'ocharme, het is maar dat'. Het gaat over de schoonheid zien in het gewone. Het klinkt misschien wat klef, maar de liefde toont zich gewoon 's avonds door samen nog wat aan tafel te zitten. Er moet zelfs niet zoveel gezegd worden. Meer daar dan tijdens het zoveelste weekendje naar het paradijselijke eiland. Dat mag ook, dat is geen probleem, maar de duurzame liefde zal eerder worden opgeroepen in die doodgewonigheid.

"We moeten leren een beetje ongelukkig zijn. We zijn zo gebiologeerd door een soort hedonistisch geluk. Elke dag moet ongelooflijk zijn. Op Facebook is het een grote parade van party's, vakanties en lachende gezichten. Het leven is zo niet. Het is leven is af en toe lastig. Soms bijzonder lastig. Het is ook daar dat de liefde zich toont. Als we dat 'ongelukkig zijn' samen kunnen dragen."

De zogenaamde 'kwade dagen'.

"Vandaag gaan we ervan uit dat er alleen maar goeds komt. Maar moeilijke dagen zijn onvermijdelijk. We ontkennen ze en stoppen ze weg, waardoor we massaal depressief en ongelukkig dreigen te worden. De kunst van het leven is het ongelukkige erin weven. Niet als een psychiatrisch probleem waar we pillen voor moeten nemen, maar als iets gewoons.

"Ik pleit er natuurlijk niet voor dat mensen ongelukkig moeten zijn. Maar als je elkaar vindt in moeilijke momenten kan dat mooi zijn. Mooier dan alleen maar feestelijkheden, bubbel-baden, cruises en wellness- weekends."

U houdt een 'pleidooi voor woorden' en een 'pleidooi voor stilte'. Hoe rijmt u dat?

"De twee sluiten elkaar niet uit, ze zijn elkaars noodzaak. Er is een grote nood aan woorden die betekenisvol zijn. Ik kan mij verschrikkelijk ergeren aan alle lawaai en getater in de wereld. Er wordt heel veel geluld en gezeverd. De echte woorden dreigen te vergaan in de moerassigheid van het lawaai. Er is stilte nodig om woorden te horen.

"En dan heb ik niet over de gecommercialiseerde stilte. De markt van de zinvolheid, met stilteweekends en meditatiesessies waar je tegen forse betaling tot rust kan komen. Daarna komen we de maandagochtend terug op het werk, en kunnen we met extra energie de groeicijfers laten boomen en de medewerkers motiveren. Dan zijn we stressbestendig. Het verontrust me om zulke wezenlijke waarden af te splitsen, naar een soort gecommercialiseerde wereld die alleen dient om de doordrammerigheid verder te doen doordrammen."

Sommige mensen die uw boek lezen zullen wellicht met een knoop in de maag achterblijven en zich afvragen: 'Wat als ik nooit de ware liefde vind?'

"Dan zijt ge zoals zovelen. De liefde komt toevallig, ineens of niet. Ze is niet te regelen. Dat maakt het zo frustrerend, zeker in een tijd waar alles maakbaar lijkt. Tegen betaling kunnen we alles kopen, behalve de liefde. We zien ze verschijnen en verdwijnen, we kunnen het niet vatten."

Hebt u duurzame liefde gevonden?

"Daar moeten we over zwijgen. (lacht) Als de liefde blijft, dan is dat kostbaar en goed, maar het is een chance. Spel dat niet op je borst als een prestatie. Ik gruw van koppels die pretenderen dat zíj de ware liefde hebben gevonden. Dan verwijs ik naar de Poolse dichteres Wislawa Szymborska. Zwijg. Laat de liefde stil in de duisternis."

Dirk De Wachter, Liefde. Het onmogelijk verlangen, LannooCampus, 112 p., 19,99 euro