'Geheime' Bilderberg-groep zet zijn deuren op een kier

Voor het vierdaagse congres, van donderdag tot nu zondag, werden zowat 145 toplui uitgenodigd uit het bedrijfsleven, de financiële sector, de politiek, de academische wereld en de media. Ook twee Belgen nemen deel: EU-commissaris Karel De Gucht en prins Filip. Om de discussie zo open mogelijk te houden, spreken de deelnemers als privépersoon, en niet met hun officieel petje op.

Hun ideologieën zijn divers. Liberale denkers zoals de Nederlandse hoogleraar Paul Scheffer kunnen er de degens kruisen over multicultureel Europa met neoconservatief Richard Perle van het American Enterprise Institute (AEI), een van de architecten van de Irakinvasie. De Nederlandse koningin Beatrix, een van de grootste Shell-aandeelhouders, kan met Russisch oppositiepoliticus en schaker Garry Kasparov praten over de toekomst van de energiebevoorrading. Commissaris De Gucht zal visies kunnen uitwisselen over de toekomst van Griekenland in de EU met topeconoom Anastasios Giannitsis, en over de transatlantische handelsdossiers met Austan Goolsbee, gewezen economisch adviseur van huidig VS-president Barack Obama.

Omstreden reputatie

Op de agenda van het informele forum staat de evolutie van het politieke landschap in Europa en de VS, de besparingen en groeistrategieën in industrielanden, cyberveiligheid, energie- en klimaatuitdagingen, en de toekomst van de democratie.

De openheid van de gastenlijst en de agenda (aangekondigd op de website) staat in schril contrast met de geheime ontmoetingen die de Bilderberggroep in het verleden organiseerde op zwaarbewaakte, afgelegen kastelen. Daar dankt de groep zijn omstreden reputatie aan, die ook vandaag nog betogers op de been brengt. Burgerrechtenactivisten nemen de Bilderberggroep op de korrel als een ondemocratisch machtscenakel, een logestructuur waar politieke, economische en zelfs militaire beslissingen in achterkamertjes worden genomen.

Aanvankelijk was dat ook zo. Captains of industry en conservatieve politici richtten de groep op in 1954 uit onvrede over de politieke besluitvorming in de VS en West-Europa, vooral omdat verkozen socialistische politici in die tijd door topindustriëlen argwanend werden bekeken als een potentiële 'vijfde kolonne' uit Moskou. Ze noemden zich naar het gelijknamig Nederlands hotel waar ze voor het eerst samenkwamen.

Sinds de val van de Muur is er veel veranderd. Dinosaurussen uit de Koude Oorlog, zoals Henry Kissinger, zitten er weliswaar nog steeds aan tafel met de CEO van British Petroleum (BP), maar genodigde John Micklethwait, hoofdredacteur van The Economist, mag vandaag ook twee journalisten meebrengen als rapporteurs. De uitkomst van de ontmoeting zal binnenkort te lezen zijn in de kolommen van het gezaghebbende tijdschrift of de zakenkrant Financial Times, die columnist Gideon Rachmann mocht afvaardigen.

Alleen, citaten zullen er niet bij staan. Op de ontmoeting gelden nog altijd de Chatham House Rules, waarbij alle informatie dient als achtergrond, en achteraf niet toegewezen mag worden aan een gesprekspartner. Daar-door kunnen mensen vrijuit én discreet spreken. En dat kan broodnodig zijn als er een gesprek over internetcensuur plaatsvindt tussen aanwezigen zoals de Chinese vicepremier Fu Ying en Google-CEO Eric Schmidt.

De Bilderberggroep beschikt in de 21ste eeuw over het potentieel door te groeien naar een geopolitieke en -economische Pugwash-groep, naar de discrete organisatie van kernfysici uit rivaliserende machtsblokken die elkaar tijdens de Koude Oorlog ontmoetten om nucleaire ontwapening aan te pakken. Of de groep dat wil is een andere vraag. Op de eenzame Chinees na focust de huidige gastenlijst op Amerikaans-Europese belangen. Zo is er geen enkele Arabier aanwezig terwijl de Arabische Lente wel besproken zal worden. Tot nader order blijft de groep dan ook een trans-Atlantische powerclub.