Dubieuze Chinees 'koopt' Nicaragua
Vandaag begint het titanenwerk aan een kanaal dwars door Nicaragua, een plan dat het een eeuw geleden aflegde tegen het Panamakanaal. Een Chinese tycoon met een bedenkelijke reputatie zegt het megaproject te financieren. Achter de schermen kijkt de Chinese staat toe.
Het Panamakanaal krijgt een grote concurrent. Vandaag begint volgens plan een Chinees concern in Nicaragua aan de bouw van een megakanaal van de Atlantische naar de Grote Oceaan. Voor het project heeft Nicaragua de zeggenschap over een derde van het grondgebied overgedragen aan het concern onder leiding van de dubieuze telecomtycoon Wang Jing. Onduidelijk is wie de 40 miljard dollar die het kanaal kost, financiert.
Het bouwproject is in alle opzichten gigantisch. Met een lengte van 286 kilometer, een breedte van 230 meter en een diepte van 27 meter is het Nicaraguakanaal het grootste bouwproject ter wereld. Tankers tot 250.000 ton moeten gebruik kunnen maken van de nieuwe vaarroute. Het megaproject omvat verder een diepzeehaven aan beide kusten, een vliegveld, wegen, spoorwegen en een vrijhandelszone. De geschatte economie van de kanaalzone zal groter zijn dan die van de rest van Nicaragua.
Het kanaal moet een economische stimulans zijn dat het op een na armste land van Amerika goed kan gebruiken. De Nicaraguaanse regering heeft de Hong Kong Nicaragua Development Group (HKND) verregaande concessies gegeven voor de aanleg van het kanaal. Het concern krijgt de eerste vijftig jaar een meerderheidsbelang in het kanaal en pas over een eeuw wordt Nicaragua volledig eigenaar. De HKND is vrijgesteld van belastingen en mag buiten het Nicaraguaanse rechtssysteem opereren - om dat juridisch mogelijk te maken, is de grondwet aangepast.
De sandinisten van president Daniel Ortega, die twee derde van de parlementszetels in handen hebben, joegen de wet in een week door de Nationale Assemblee. Ortega beloofde dan ook dat het kanaal voor een verdubbeling van het bruto binnenlands product en een verdrievoudiging van de werkgelegenheid gaat zorgen. Binnen vijf jaar moet het kanaal 400.000 Nicaraguanen uit de armoede helpen. De HKND heeft laten weten dat het kanaal in 2019 klaar is.
Zulke beweringen hebben twijfel gezaaid over het realiteitsgehalte van het megaproject. Gek is het idee om een kanaal door Nicaragua te graven echter niet. Plannen voor een kanaal bestaan al sinds de Spaanse kolonisatie van Amerika. Midden in het land ligt het Meer van Nicaragua, dat via de rivier de Río San Juan in verbinding staat met de Atlantische Oceaan. De landbrug tussen het meer en de Grote Oceaan is slechts 20 kilometer; Panama is op zijn smalst vier keer zo breed. In 1902 koos het Amerikaanse Congres echter voor de sterke lobby voor het Panamakanaal.
Protestmarsen
Wang Jing, voorzitter van kanaalbouwer HKND, heeft altijd ontkend dat het kanaal een project is van de Chinese regering. De op elf na rijkste man van China noemt zichzelf 'een eenvoudige Chinese zakenman'; volgens zijn woordvoerder is het kanaal een '100 procent private investering'. Toch kreeg Wang als voorzitter van Xinwei, het telecombedrijf waaraan hij zijn rijkdom te danken heeft, geregeld hoge partijbonzen over de vloer, onder wie de huidige Chinese leider Xi Jinping. Inmiddels heeft de woordvoerder van de HKND toegegeven dat de financiering vooral afkomstig is van Chinese staatsbedrijven.
Nog opmerkelijker is dat het kanaal voor zover bekend het eerste grote infrastructuurproject is waarmee Wang Jing aan de slag gaat. Wang lijkt te grossieren in niet-waargemaakte projecten. Persbureau AP zette in 2013 de buitenlandse investeringen van Xinwei op een rijtje. In veel landen bleek de lokale concurrentie nog nooit van het bedrijf gehoord te hebben of waren de klanten van Wangs imperium al ontevreden weggelopen. In Nicaragua zelf is een twee jaar geleden aangekondigd telefonienetwerk nog steeds niet van start gegaan.
Veel is nog steeds in nevelen gehuld: een gedetailleerde haalbaarheidsstudie over de uiteindelijke route is nog niet gepubliceerd. Zo is bijvoorbeeld nog niet bekend wat de grootte van de sluizen wordt, en dus de maximale omvang de schepen om door het kanaal kunnen. De beloofde werkgelegenheid laat ook nog op zich wachten. Vorige week ontdekte de Nicaraguaanse krant La Prensa dat HKND nog geen Nicaraguaanse arbeidskracht heeft aangenomen.
Eerder deze maand werden protestmarsen gehouden. Chinese landmeters zijn met stenen bekogeld. Bewoners van de kanaalzone zijn boos over onteigeningen en milieuorganisaties vrezen grote schade aan de natuur. HKND zegt nu dat ze in vijf jaar klaar zijn, maar dat is ook moeilijk te geloven. Onderzoekers hebben berekend dat het tien tot vijftien jaar zou duren.