Direct naar artikelinhoud

COLUMN

Derk-Jan Eppink is vicevoorzitter van de fractie van Europese Conservatieven en Hervormers in het Europees Parlement. Zijn column verschijnt tweewekelijks op dinsdag.

Nederlanders doen lacherig over de Belgische politiek met het argument dat de Wetstraat zes partijen nodig heeft voor regeringsvorming. De Nederlandse parlementsverkiezingen van 12 september zorgen ervoor dat Den Haag ook een veelpartijen coalitie produceert. Nederland wordt Belgisch.

De verkiezingen van 2010 liet een electorale onderstroom naar uiterst rechts zien. Het Nederlandse kiezerscorps blijft onrustig en de onderstroom van ontevredenheid gaat ook naar uiterst links. Het politieke centrum implodeert, met als grootste slachtoffer het CDA, zusterpartij van de CD&V. In 2006 had het CDA ruim 40 zetels. In 2010 werd het gehalveerd naar 21 zetels. Nu dreigt nog een halvering.

De christendemocraten roepen de plagen van Egypte over zichzelf af. De CDA-lijsttrekker, de wat stijve Fries Sybrand van Haersma Buma, heeft zich twee weken voor de verkiezingen bij een nederlaag neergelegd. Hij zei in NRC Handelsblad dat hij nog niet weet "of het verlies 5 of 10 zetels zal bedragen". Heel dom en desastreus voor de militanten die de baan opmoeten. Trouwe stemmers raken totaal ontmoedigd. Wie stemt nu op een partij die de moed opgeeft?

Vooral in de twee provincies met veel zwevende kiezers, Noord-Brabant en Limburg, pleegt het CDA zelfmoord. Ooit waren de twee katholieke provincies bolwerken van de christendemocratie. Niet meer. In 2010 brak Wilders met zijn PVV door, dankzij Limburg en Noord-Brabant. Nu lijkt de radicaal Socialistische Partij (SP) van Emile Roemer er door te breken. Hierdoor gaat het hele electorale landschap schuiven.

Aan de rechterzijde krijgt de rechts liberale VVD van premier Rutte meer ruimte. In 2010 haalde die 31 zetels. Het rechtse veld biedt hem met een verliezend CDA en een wat afbrokkelende PVV van Wilders ruimte voor zetelwinst. De premier krijgt het monopolie bij 'verstandig rechts'. Wilders gooide enkel zijn retoriek om. Hij spreekt nog amper over de islam en houdt nu een anti-Europees referaat. Hij wil dat Nederland uit de EU treedt! Bizar.

Limburger Wilders verliest ook ontevreden kiezers omdat zij een alternatief krijgen: de SP van de goedlachse leraar Emile Roemer uit Noord-Brabant. Die vindt dat de overheid meer geld moet uitgeven voor sociale voorzieningen. Die wil zich niets aantrekken van EU-begrotingsregels. Als Nederland eventueel een boete uit Brussel krijgt wegens een overmatig begrotingstekort, zal 'premier Roemer' die niet betalen. "Over mijn dead body", zei hij. De SP is een concurrent voor de sociaaldemocratische PvdA, zusterpartij van de sp.a. De PvdA haalde in 2010 30 zetels en dreigde volgens opiniepeilingen te halveren. De SP had er 15 en haalde in opiniepeilingen al ruim 30 zetels. Die trend draait bij omdat Roemer niet uit de verf komt als kandidaat-premier. Het is een brug te ver. Na zijn stoere uitspraak over Europa krabbelde hij terug. De SP wint minder en veel linkse kiezers keren veiligheidshalve terug naar het communicerend vat: de PvdA.

Waar koerst Nederland op af? De VVD keert terug als premierspartij omdat burgerlijk rechts doodsbang is voor een links front rond Roemer. Het CDA schiet zich in beide voeten tegelijk. De PvdA wordt afgeroomd door radicaal links. Wilders blijft luis in de pels; Roemer wordt het. De links-liberale D66 (deftig links) raakt in de knel in de volle linkse vijver, maar kan profiteren van Groenlinks dat crasht. De Nederlandse groenen doen aan zelfwurging. In 2010 haalden ze nog 10 zetels, maar door ruzie tussen kopstukken dreigen ze weg te zakken tot het niveau van de Partij voor de Dieren, die in peilingen op 4 zetels staat. Het feit dat er een partij van dierenactivisten en anticarnivoren is, toont dat Groenlinks iets fout doet.

Zo wordt een coalitie van meer dan 75 van de 150 parlementszetels niet makkelijk. Een rechtse regering is onmogelijk, een linkse evenmin. Een regering door het lege centrum heeft minstens 4 tot 5 partijen nodig. Maar CDA en Groenlinks vallen na halvering in een bestaanscrisis. Wie weet komt er een coalitie van 6 partijen, gedepanneerd door de Partij voor de Dieren. De politici op het Binnenhof zal het lachen om Belgische toestanden spoedig vergaan. Hun geliefde broodje vleeskroket komt in acuut gevaar.