'Ik had al twee jaar dood moeten zijn'
Het succes van immuuntherapie bij huidkanker overtreft alle verwachtingen. Dat zegt dokter Vibeke Kruse (UZ Gent) naar aanleiding van de genezing van een uitbehandelde patiënt. Vanaf 1 april wordt de zeer dure behandeling terugbetaald.
"Sorry, wij kunnen niets meer voor u doen." Dat kreeg Gaston Vanlaeren (64) uit Koksijde te horen. Twee jaar later is de man, die aan huidkanker leed, nog altijd springlevend. Hij besloot mee te doen aan een studie met een nieuwe behandeling. Door onvoorziene bijwerkingen ging hij door de hel, maar de kanker is wél verdwenen.
Vanlaeren hád al eens een agressieve huidkanker overleefd: in september 2010 werd die weggesneden. Bij een van zijn jaarlijkse controlescans, in september 2013, werd opnieuw een verdacht vlekje gevonden. Bleek dat de agressieve huidkanker was teruggekeerd én volledig uitgezaaid. "Ze zagen vlekjes op mijn longen. Achter mijn lever zat een gezwel van 8 op 7 centimeter. Ineens kreeg ik te horen dat ik nog maar even te leven had. Het kon twee weken zijn, of twee maanden."
Tot voor kort wás dat ook zo: bij uitgezaaide huidkanker zag men de patiënt binnen het jaar overlijden. Het was dat ene zinnetje van de oncologe bij het verlaten van het dotkerskabinet dat Gaston in zijn oren knoopte. "Mocht je mijn vader zijn, dan stuurde ik je naar Gent om mee te doen aan een Amerikaanse studie."
"Ik heb niets te verliezen", vond Gaston. "En mijn vrouw Linda zei: 'Ik wil nog geen weduwe worden.'" Binnen de week kregen ze een afspraak in het UZ Gent. Dr. Vibeke Kruse vertelde over een revolutionaire behandeling met immuuntherapie, die in België nog niet op de markt was en enkel via 'compassionele programma's' van een farmabedrijf via oncologische centra toegediend wordt.
Het Gentse oncologisch team had met succes gelobbyd in Amerika om aan een nieuwe studie mee te doen. Op 25 november 2013 kreeg Vanlaeren zijn eerste infuus, op kosten van de fabrikant. Per toediening kreeg hij medicatie ter waarde van zo'n 20.000 euro. Er volgden vijf beurten.
Immuuntherapie stimuleert het menselijk afweersysteem en zorgt ervoor dat het lichaam zélf tumorcellen herkent en aanvalt. "Door het succes van de immuuntherapie zal de oncologie waarschijnlijk voor een stuk veranderen", zegt Kruse. "Ook voor longkanker en nierkanker zitten er immunokuren aan te komen."
De therapie slaat aan bij 20 tot 50 procent van de patiënten en blijft ook na de toediening werken. In studies zien artsen al patiënten die tien jaar na hun immuuntherapie nog altijd ziektevrij zijn. Ondertussen lopen er klinische studies waarin de aanpak ook wordt getest voor onder meer blaas-, darm-, baarmoederhals-, en bepaalde soorten borstkanker en hersentumoren.
Voor twee medicijnen, Ipilimumab en Nivolumab, waar al beloftevolle resultaten voor waren geboekt, wilde een Amerikaans bedrijf testen of de combinatie van de twee nog beter zou werken. Aan dat onderzoek deed Gaston mee en zo kreeg hij een tweede leven.
Maar hij moest zich wel door bijwerkingen worstelen die niemand anders had. Eerst was er rode uitslag over zijn hele lichaam. "Gelukkig duurde dat niet langer dan vijf dagen, anders hadden ze de kuur stopgezet", zegt Gaston. "Het was ook schrikken toen ik 's ochtends in de spiegel zag dat mijn grijze snor ineens spierwit geworden was." Dat kon volgens de dokters geen kwaad. Na een maand volgden aanvallen van hevige vermoeidheid.
in een rolstoel
Nog enkele weken later, op 23 januari 2014, werd het ronduit beangstigend. "Ik voelde alle kracht uit mijn lichaam verdwijnen", vertelt Gaston. "Ik moest steun zoeken bij de frigo, mijn voeten kon ik nog maar met moeite verzetten. Tegen de middag zat ik in een rolstoel." Wat bleek? Gastons immuunsysteem was zó fel geactiveerd dat het ook zijn zenuwen had aangetast. De ontsteking van de zenuwen gaf verlammingsverschijnselen. Gaston kreeg een behandeling met antilichamen. "Dat heeft acht à negen dagen geduurd. Ik kreeg tegelijk pillen en inspuitingen tegen de pijn, en nog lag ik van pure ellende te huilen. Toen ik uit het ziekenhuis werd ontslagen, kon ik niets meer. Ik heb weer moeten leren lopen en spreken."
En toch was het geen gebroken man die het ziekenhuis verliet. De kuur had dan wel helse neveneffecten en de revalidatie was loodzwaar, maar ze had wél effect op de kanker. Sinds een half jaar loopt Gaston zonder stok, al sleept zijn ene been nog wat. En nog belangrijker: al ruim een jaar ziet men geen tumoren meer bij de controles.
"Ook met wat ik nu weet, zou ik morgen weer dezelfde keuze maken", zegt Gaston beslist. "Eind van de maand ga ik met pensioen. Normaal had ik dat niet gehaald: eigenlijk had ik al twee jaar dood moeten zijn."