Na de hartstocht, werken aan een Nieuw Egypte
Toen ik als jonge man in Caïro woonde, deelden we onze politieke opvattingen al fluisterend, en alleen met vrienden die we konden vertrouwen. We leefden in een sfeer van angst en repressie. Ik kan me geen tijd herinneren dat ik niet verontwaardigd was als ik de ellende van Egyptenaren zag die een dagelijks gevecht leverden om eten op tafel te krijgen, een dak boven hun hoofd en medische zorgen. Ik zag met eigen ogen hoe armoede en repressie waarden kunnen vernietigen en waardigheid, zelfrespect en hoop de kop indrukken.
Een halve eeuw later worden de vrijheden van het Egyptische volk nog altijd beknot. Egypte, het land van de bibliotheek van Alexandrië, van een cultuur die baanbrekende stappen zette op het vlak van wiskunde, geneeskunde en wetenschap, is erg achterop geraakt. Meer dan 40 procent van de mensen hier verdient minder dan 2 dollar per dag. Bijna 30 procent kan niet lezen of schrijven, en Egypte staat op de lijst van failliete staten.
In de drie decennia dat Hosni Moebarak aan de macht was, moest de Egyptische samenleving de draconische ‘noodwet’ ondergaan, die de mensen hun meest elementaire rechten ontzegt, zoals de vrijheid van vereniging en samenkomst, en werden tienduizenden politieke dissidenten in de gevangenis gegooid. Ook al noemen bepaalde westerse bondgenoten van Egypte het regime ‘stabiel’, in realiteit was het een tikkende tijdbom en een broeihaard van radicalisme.
Eén aspect van de Egyptische samenleving is echter veranderd in de voorbije jaren. Jonge Egyptenaren die naar de wereld kijken via het internet, beseffen beter dan veel ouderen dat hun vrijheden en kansen worden ontzegd. Ze gebruiken de sociale media om te communiceren en ideeën uit te wisselen, en ontlopen zo in de virtuele ruimte de fysieke beperkingen op de vrijheid van samenkomst.
De wereld was in de voorbije weken getuige van hun moed en vastberadenheid, maar democratie was geen missie die ze pas op 25 januari in het hart hadden gesloten. Gedreven door een passioneel geloof in democratische idealen en een verlangen naar een betere toekomst zijn ze al lang aan het mobiliseren en hebben ze de fundamenten gelegd voor verandering.
Het kantelmoment was de Tunesische revolutie, die een belangrijke psychologische boodschap bracht: ‘Yes, we can!’ Die jonge leiders zijn de toekomst van Egypte. Ze zijn te intelligent en zich te bewust van wat op het spel staat, waren te gefrustreerd door nooit vervulde beloften, om vrede te nemen met minder dan het vertrek van het oude regime. Ik sta versteld van hun moed en vastberadenheid.
Velen, vooral in het Westen, hebben de leugen van het Moebarakregime geslikt dat een democratisch Egypte zal uitmonden in chaos of een islamitische staat, een einde zal maken aan de fragiele vrede met Israël en zich zal keren tegen het Westen. Maar de mensen in Egypte - de gesluierde grootmoeders die ondanks de legertanks naar het Tahrirplein trokken, de uitgelaten jonge mensen die hun leven op het spel zetten om deze nieuwe vrijheden te proeven - laten zich niet zo makkelijk in de luren leggen.
Wat nu moet gebeuren, is een vreedzame en ordelijke machtsoverdracht, waarbij de revolutionaire hartstocht omgezet wordt in concrete stappen in de richting van een nieuw Egypte dat steunt op vrijheid en sociale rechtvaardigheid. De nieuwe leiders moeten garant staan voor de rechten van alle Egyptenaren. Ze moeten het huidige parlement ontbinden, dat allesbehalve representatief is voor de bevolking. Ze moeten ook de grondwet afschaffen, die een instrument is geworden van de repressie, en die vervangen door een voorlopige grondwet, een presidentiële raad (bestaande uit drie personen) en een overgangsregering van nationale eenheid.
De presidentiële raad moet ook een vertegenwoordiger van het leger opnemen en de machtsdeling belichamen die nodig is om de continuïteit en de stabiliteit te verzekeren tijdens de delicate overgang. De taak van de presidentiële raad en de interim-regering tijdens die periode moet erin bestaan het proces in gang te zetten dat Egypte zal omvormen tot een vrije en democratische samenleving. Dat veronderstelt het opstellen van een democratische grondwet die het voorwerp uitmaakt van een referendum, en de voorbereiding van vrije en eerlijke presidents- en parlementsverkiezingen binnen een jaar.
We staan aan de vooravond van een nieuw Egypte. Een vrije en democratische samenleving, die vrede heeft met zichzelf en met haar buren, zal een bolwerk van stabiliteit zijn in het Midden-Oosten en een waardige partner voor de internationale gemeenschap. De hergeboorte van Egypte betekent hoop in een nieuw tijdperk waarin de Arabische samenleving, de moslimcultuur en het Midden-Oosten niet meer bekeken worden door de lens van oorlog en radicalisme, maar als deelgenoten aan de vooruitgang van de humaniteit, gemoderniseerd door geavanceerde wetenschap en technologie, verrijkt door onze verscheidenheid van kunst en cultuur, en verenigd door universele waarden.
We hebben niets te vrezen, behalve de schaduw van een repressief verleden.