Worstelen met het leven
Films over een idealistische leraar (m/v) die in een hopeloze klas komt te staan: ze zijn sinds 1955 met Blackboard Jungle - de titel alleen al - zowat een genre op zich geworden. Ook Half Nelson lijkt op het eerste gezicht zo'n film te zijn, maar overstijgt uiteindelijk de conventies en de clichés. Een pareltje.
door Jan Temmerman
Dan Dunne, uitstekend vertolkt door Ryan Gosling, die hier een verrassende, maar verdiende Oscarnominatie voor beste acteur aan overhield, is een blanke en bevlogen leraar in een gettoschool van Brooklyn. Hij probeert zijn leerlingen, vooral jonge zwarten en latino's, te wijzen op het belang van de recente Amerikaanse geschiedenis, zoals bijvoorbeeld de Civil Rights Movement en het studentenprotest tegen de oorlog in Vietnam. Dat lukt echter niet goed.
Dunne gelooft ook sterk in de hegeliaanse dialectiek van ontwikkeling en vooruitgang via tegenovergestelde krachten. Dit element is het vermelden waard omdat het aantoont hoe intelligent en subtiel het originele scenario van regisseur Ryan Fleck en producente Anna Boden - dit is pas hun eerste langspeelfilm - in elkaar steekt. Zowel het leven van Dunne als het hele verhaal van Half Nelson verloopt via dit procedé van these, antithese en synthese.
Het beroepsleven van de charismatische leraar staat haaks op zijn privéleven. Hij kampt immers met een steeds hardnekkigere en dus gevaarlijkere drugsverslaving. Op een bepaald moment wordt hij, weliswaar na schooltijd maar wel in de toiletten op school, door een van zijn leerlingen betrapt met het crackpijpje nog in zijn hand. De manier waarop de dertienjarige Drey (een verbluffende glansrol van de jonge Shareeka Epps) met uiterlijke onbewogenheid de situatie in zich opneemt, is even pijnlijk en revelerend als bloedstollend. Hoe moet het nu verder met de relatie tussen leraar en leerling, nu Drey op de hoogte is van Dunnes geheim?
De titel Half Nelson verwijst naar een bepaalde houdgreep in de worstelsport en is eveneens een hint naar het fenomeen van tegen elkaar opbotsende krachten. In het geval van Dunne is dat dan het contrast tussen enerzijds zijn maatschappelijk en pedagogisch idealisme en anderzijds het groeiende en knagende gevoel van ontgoocheling. Bij de jonge Drey is dat het gegeven dat de enige man die in haar omgeving zo'n beetje als vaderfiguur zou kunnen fungeren een drugsdealende oom blijkt te zijn. Die wil wel voor haar zorgen, maar aarzelt toch ook niet om de jonge Drey aan het werk te zetten.
Opmerkelijk en zeer geslaagd is ook dat de meeste personages niet zwart-wit zijn, maar evenmin in vage grijstinten geportretteerd worden. Leraar Dan Dunne is niet zomaar de good guy met toevallig een bad habit. Hij is wie hij is en de contradicties waarmee hij worstelt, bezorgen zijn personage en op die manier ook de hele film de dramatische en realistische spankracht om te boeien en te ontroeren.
JJJ
Regie Ryan Fleck
Vertolking Ryan Gosling, Shareeka Epps, Anthony Mackie, Deborah Rush
Land VS Speelduur 106 minuten
Voor liefhebbers van originele, persoonlijke en intelligente films in een bioscoopzomer vol sequels en popcornmovies
Te mijden door wie tijdens de vakantie geen schoolverhalen over burn-out en drugsverslaving voorgeschoteld wil krijgen