Geen eenheidsmunt voor automaten
Een groot deel van de Belgische automaten zal op 1 januari niet klaar zijn voor de invoering van de euro. Dat is niet de schuld van de fabrikanten van de automaten, wel van de draconische veiligheidsmaatregelen rond de testmunten en van het feit dat die veel te laat klaar waren. Ook de klant zal nogal wat aanpassingsverschijnselen moeten ondergaan. Het beste is een arsenaal aan muntjes klaar te hebben om niet voor verrassingen te staan: de machines verschillen onderling sterk in de munten die ze aannemen en teruggeven. Een kleine gids.
Brussel
Van onze medewerker
Ronald Meeus
Voordat ze in essentie hun naam waard zijn, worden de nieuwe euromunten al gewikt en gewogen. Sinds de Koninklijke Munt begin september 1998 de eerste Belgische eurogeldstukken begon te drukken, moeten de zogenaamde blanks, onbedrukte munten die worden aangeleverd door het Luikse nonferrobedrijf Lamitref, eerst door een zeer nauwgezette kwaliteitscontrole: regelmatig worden er stalen in een speciale ijkingsmachine ingebracht, die de ruwe munten controleert op hun sterkte, hun dikte en andere zeer nauwlettend bepaalde fysieke specificaties, waarna die informatie via een inbelverbinding wordt vergeleken met de databases van de Europese Centrale Bank. Pas wanneer alle controles positief zijn, mogen de munten worden bedrukt.
"Vanaf het moment dat de machine één enkel staaltje weigert, moeten we de hele levering weggooien", vertelt muntmeester Romain Coenen van de Koninklijke Munt. "In naam van de Europese eenvormigheid moeten we de tolerantie tegen fouten zeer laag houden. Een Griekse munt moet perfect in een Belgische automaat werken, en omgekeerd." Voor die lage foutendrempel werden de Koninklijke Munt en het Commissariaat-Generaal voor de Euro al meermaals op gegrom onthaald vanwege de bedrijven die in ons land verkoopautomaten leveren. Met name Peter Tulkens van de Groepering voor Distributie door Automaten (GDA) waarschuwde dat de bijna draconische veiligheidsvoorwaarden die de Munt had vooropgesteld voor het uitlenen van de geldstukken (een bedrijf moest bijvoorbeeld de geleende munten 24 uur per dag onder camerabewaking plaatsen, en wanneer het een muntje kwijtraakte moest het 20.000 euro of ongeveer 800.000 frank schadevergoeding betalen) ervoor zouden zorgen dat de 400.000 in omloop zijnde muntautomaten niet tegen 1 januari aangepast zouden raken. "Daarbij komt nog dat de levering van de testmuntstukken enige vertraging heeft opgelopen en dat de eerste euromunten pas op 1 september bij de operatoren waren geraakt", zegt Tulkens. "De meesten hebben tenminste al hun software aangepast, zodat de automaten herkennen welke munten 'oud' en 'nieuw' zijn en ook de juiste euromunten kunnen teruggeven, maar het probleem is de herkenning van nieuwe muntstukken.
Grotere operatoren, zoals Coca-Cola, zijn intussen al zo goed als klaar met hun aanpassingen, maar kleinere bedrijven hebben niet de capaciteit om hun ijkingsprocedure zo snel uit te voeren. Alle bedrijven zijn druk in de weer om hun apparaten op tijd euroklaar te krijgen, maar in alle eerlijkheid gaan we pas eind maart, begin april een duidelijk beeld hebben van hoeveel automaten er werkelijk zijn aangepast."
Als die aanpassingen zijn gebeurd, moet de klant er bovendien nog aan wennen ook. Dat kan lastiger worden dan het lijkt: er bestaan immers meer verschillende euromunten dan er frankstukken zijn (bijna het dubbele, eigenlijk), en er gaan zich dan ook een hoop onderlinge verschillen voordoen tussen de verschillende soorten automaten wat de keuze van hun gehanteerde euromunten betreft. "Een klassieke automaat heeft vier tubes met wisselgeld", vervolgt Tulkens. "Er is ook een moderner 'hopper'-systeem dat munten aanvaardt en teruggeeft door middel van een soort draaikolk, en dus in principe alle euromunten kan teruggeven, maar die worden slechts door een minderheid gebruikt. We verwachten in de eerste plaats dat de operatoren gewoon hun bestaande toestellen zullen upgraden."
Wat dus betekent dat de meeste leveranciers van spijs-, drank-, sigaretten- en andere automaten uit de acht beschikbare euromunten een selectie van vier moeten maken. De voornaamste Belgische leveranciers, waaronder Douwe Egberts en Vendo, zullen het vooral gaan zoeken in het midden van die Gausscurve. De euromunten van 1 en 2 cent, en die van 1 en 2 euro, zullen niet zo gauw door een automaat worden aanvaard: de nadruk gaat vooral liggen op de 5, 10, 20 en 50 cent. Bij Douwe Egberts, dat de apparaten van de Antwerpse verdeler Wittenborgs verdeelt, begint men wel onderaan, maar houdt men het op grootheden van vijf: de meeste van hun machines geven munten van een, vijf, tien en vijftig cent terug, maar er zijn uitzonderingen. "De keuze hangt uiteindelijk af van de prijszetting", luidt het bij Douwe Egberts. "De meeste automaten gaan bijvoorbeeld muntstukken van een of twee euro tegenhouden, maar er zijn gevallen mogelijk waarbij de prijs van de gekochte producten zo hoog is dat er ook stukken van een of twee euro zullen worden aanvaard."
Alle Douwe Egberts-automaten aanvaarden wel de acht euromuntstukken. Douwe Egberts geeft overigens toe dat niet al zijn automaten op tijd klaar zullen zijn voor de euro-invoering, en ook concurrent Vendo gokt pas op een volledige verspreiding tegen eind februari. Anders dan bij Coca-Cola, dat volgens communicatiemedewerker Wim Slaets voor 95 procent klaar is met de euroaanpassingen. De vier tubes van Coca-Cola-automaten slaan de zeer kleine muntjes over, en houden het op die van vijf, tien, twintig en vijftig eurocent. Munten van een en twee euro worden echter wel aanvaard.
'Pas eind maart zullen we een duidelijk beeld hebben van hoeveel automaten echt klaar zijn voor de euro'