'Financiën is in staat van ONTBINDING
In drie jaar tijd is het aantal grondige controles op de aangifte van de personenbelasting met vrijwel de helft verminderd, zowel bij loontrekkenden als bij zelfstandigen. Hetzelfde fenomeen doet zich voor bij de vennootschapsbelasting (-28 procent) en de btw (-18 procent). De reden: steeds minder personeel, zegt de vakbond.
Het was een korte vakbondsactie, gisterochtend bij de Financietoren aan het Brusselse Noordstation. De ambtenaren van Financiën - nog niet zo lang mooi geportretteerd in De fiscus op Eén - zijn immers boos. De afschaffing van een vergoeding van 10 euro voor een controle op meer dan 25 kilometer van huis was, zoals Marc Nijs (ACV Openbare Diensten) het formuleerde, slechts "de steen des aanstoots". Maar het verdwijnen van die vergoeding raakt wel de werking van de fiscus. "Concreet betekent het dat men onderzoek van fiscale ambtenaren ter plaatse wil ontmoedigen."
De grotere onvrede zit echter dieper, zegt Nijs: "De overheid zelf komt in de pers om een mooi beeld op te hangen van zichzelf. De waarheid is dat het mechanisme mank loopt, ondanks de goede wil van het personeel. Het controlesysteem op de belastingen is ondermaats. Er is onvoldoende personeel om de opgedragen taken te vervullen. Van 2010 tot 2016 verdwenen er 4.000 arbeidsplaatsen, bij de controle Directe Belastingen en btw alleen al waren het er 3.000. Financiën is in staat van ontbinding."
Uit het laatste jaarverslag van de FOD Financiën, dat van 2015, blijkt dat de personeelsbezetting inderdaad sterk daalt, zowel op de controlediensten voor de persoons- en vennootschapsbelasting als op de btw. De FOD Financiën schrijft zelf meer dan eens in het jaarverslag dat die toestand problematisch wordt. "Het aantal aangifte nagekeken in 'controle' daalt voortdurend. Dat is niet verwonderlijk als we rekening houden met de controlecapaciteit waarover de administratie beschikt."
'Werkdruk stijgt'
De daling gaat ook snel. Zo waren er in 2013 nog 502 voltijdse banen op de controledienst van de personenbelasting, in 2015 bleven er daarvan nog 314 over. Op de controle van de vennootschapsbelasting waren in 2013 779 voltijdse jobs, twee jaar later nog 584. Zelfde verhaal bij de btw: van 509 in 2013 naar 387 in 2015. "Met meer volk kun je natuurlijk meer fraude detecteren", zegt topman Hans D'Hondt van de FOD Financiën. "In vergelijking met 2004 werken we nu zelfs met een derde minder mensen. Het is dus roeien met de riemen die we hebben. Deels wordt dat wel opgevangen door digitalisering. Maar niet helemaal. Dus de werkdruk stijgt."
Vreemd genoeg krijgen de vakbonden met hun klachten over de steeds schralere bezetting en de bruuske vermindering van het aantal grondige controles op de gewone belastingaangiften gelijk van financiënminister Johan Van Overtveldt (N-VA). "Het klopt dat het personeelskader bij de overheidsdienst in de loop van de voorbije decennia sterk is afgeslankt. Een verhoogde efficiëntie en een doorgedreven digitalisering liggen uiteraard mee aan de basis. Ik ben er mij evenwel van bewust dat voor wat de controlediensten betreft de limieten van de destijds ingezette afslanking bereikt zijn."
Deur open voor fraudeurs?
Of de vermindering van het personeelsbestand ook inhoudt dat de deur voor fraudeurs openstaat, wil Van Overtveldt niet gezegd hebben: "Bij fraudebestrijding waren de voorbije jaren qua inningsgraad recordjaren." Zo haalde de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) in 2016 voor meer dan 1,7 miljard euro aan boetes op, en behandelde 2.492 dossiers. Maar dat is het resultaat van de jacht op de grote fraudeurs, zegt de vakbond. "Ook bij zelfstandigen en vrije beroepen is een grondige controle van het aangegeven inkomen nodig. Want zet de beer bij de honingpot en je weet wat er gebeurt als je niet oplet. Het mag niet, maar ik begrijp het wel: de kwaliteit van de controle gaat achteruit, wat dus goed nieuws is voor wie wil frauderen."