In Egypte genieten soaps een gigantische populariteit, maar ook zij vormen steeds meer het mikpunt van de repressie van president Abdel Fattah El-Sisi. Dat zegt Declan Walsh, bureauchef van de Amerikaanse krant New York Times in Kairo, naar aanleiding van berichten dat in Egypte minder soaps in productie zijn dan de voorbije jaren.

“Sisi is er eerder al in gelukt in Egypte de politiek en de media te muilkorven,” zegt Declan Walsh. “Tegenstanders zijn in opdracht van de president massaal in de gevangenis opgesloten. Maar nu lijkt hij zijn greep ook naar een nieuw terrein van de Egyptische samenleving te willen uitbreiden. El-Sisi wil nu zelfs ook de Egyptische soaps naar zijn hand zetten.”

Ramadan

Soaps zijn in Egypte bijzonder populair. Vooral tijdens de ramadan worden massaal mini-series, met beroemde acteurs en gesteund door grote budgetten, uitgezonden. De meest succesrijke reeksen werden naar andere landen in het Midden-Oosten uitgevoerd. Die bloeiperiode lijkt echter voorbij.”

“De shows die momenteel in voorbereiding zijn, blijken het mikpunt van verstikkende richtlijnen,” benadrukken getuigen. “De functionarissen van El-Sisi dicteren de scripts en bepalen de lonen. Een productiebedrijf van de overheid heeft de leiding over de grootste shows overgenomen. Filmmakers hebben te horen gekregen dat hun verhalen officieel goedgekeurde thema’s moeten volgen. Producties die niet aan de eisen voldoen, komen niet op het televisiescherm.”

“De repressie van de soaps is het culturele speerpunt van het autoritarisme dat Sisi in Egypte heeft doorgedrukt,” merkt Walsh op. “De repressie heeft in Egypte een nieuw piekniveau bereikt. Nochtans leeft het land al decennia onder een militaire dictatuur. Hosni Mubarak, die tot zijn afzetting acht jaar geleden ruim drie decennia over Egypte regeerde, maakte eveneens van een onderdrukkend en wreed systeem.”

“Mubarak liet echter nog enigszins ruimte voor andere machtscentra. Zelfs de media konden in beperkte mate kritiek leveren. Die ruimte, hoe beperkt ook, is sinds de machtsovername door Sisi zes jaar geleden echter volledig verdwenen.”

Sisi regeert met een kleine kliek adviseurs, meestal afkomstig uit het leger, veiligheidsdiensten en zijn eigen familie. “Het leger heeft ook alle grote bouwprojecten naar zich toegetrokken,” zegt Walsh. “Militaire rechtbanken functioneren zonder publiek toezicht. Samen met verdachten van terrorisme worden ook politieke tegenstanders genadeloos vervolgd.”

“Ook op cultureel gebied wil Sisi echter met een ijzeren hand regeren. Talkshows op de Egyptische televisie waren ooit de bron van verwoede discussies, maar de programma’s zijn zo voorspelbaar in hun steun aan het regime geworden, dat steeds meer kijkers afhaken. Populaire acteurs en auteurs worden beticht van hoogverraad.”

Positief

Twee jaar geleden maakte Sisi ook al zijn visie op de Egyptische soaps duidelijk. “In een toespraak roemde hij toen de positieve principes van de oude televisieshows,” aldus nog Walsh. “Daarentegen nam hij recentere producties zwaar op de korrel. “In de daaropvolgende jaren begonnen staatsambtenaren de druk op de filmmakers op te drijven.”

“Dit seizoen lijken die bemoeienissen echter ook een industriële crisis te hebben veroorzaakt. Momenteel zouden slechts twaalf tot vijftien soaps voor de ramadan in voorbereiding zijn. Dat is ongeveer een halvering tegenover de vorige jaren.”

De Egyptian Media Group, een bedrijf met links naar de nationale veiligheidsdiensten, heeft een productiebedrijf opgericht dat de markt domineert. De onderneming heeft een aantal grote televisienetwerken opgekocht.

“Getuigen zeggen dat de scriptschrijvers de opdracht hebben gekregen om specifieke richtlijnen te volgen,” zegt Walsh. “Hun verhalen moeten het leger verheerlijken en de oppositie aanvallen. Ook moeten ze de conservatieve gezinswaarden promoten. Die moeten de jonge Egyptenaren aanmoedigen hun ouders te gehoorzamen. Sisi wil geen denkpatronen die volgens hem gevaarlijk zouden kunnen zijn.”

Verdedigers van Sisi zeggen dat Egypte een sterke leider nodig heeft. Het land moet volgens hen immers worden verdedigd tegen een chaos die eerder ook al Libië, Syrië en Jemen ten gronde heeft gebracht. Ook zou een sterk leiderschap noodzakelijk zijn om onpopulaire, maar noodzakelijke economische hervormingen door te drukken.

Sommige analisten zeggen echter dat die sterke greep op de Egyptische staat en maatschappij uiteindelijk tot de ondergang van Sisi kan leiden. “Het systeem heeft zoveel sectoren van de maatschappij geraakt dat Sisi bijzonder kwetsbaar zou kunnen blijken wanneer zijn regering een onvoorziene schok te verwerken krijgt,” meent Yezid Sayigh, onderzoeker aan het Carnegie Middle East Center at Beirut. “Op dat ogenblik zal wellicht blijken dat hij bij niemand meer voor steun terecht zal kunnen.”