Tijdlijn: deze gebeurtenissen deden de spanningen tussen de VS en Iran oplopen

Dat Iran en de Verenigde Staten geen al te beste vrienden zijn, is een understatement van jewelste. Beide machtsblokken probeerden hun conflicten de afgelopen jaren in te dijken via het befaamde nucleaire akkoord, maar dat ligt nu al een hele tijd op apegapen. Wat het conflict zo gevaarlijk maakt, is dat beide landen bovendien elk hun bondgenoten hebben in het Midden-Oosten, waardoor de hele regio in een nooit geziene oorlog dreigt meegesleurd te worden als de spanningen echt uit de hand lopen.

Begin mei vorig jaar kondigt Trump aan dat hij een van zijn campagnebeloftes uit de Amerikaanse presidentsverkiezingen uitvoert: hij trekt de Verenigde Staten terug uit het door zijn voorganger Barack Obama onderhandelde nucleaire akkoord met Iran. Daarin stonden de voorwaarden opgesomd waaronder het land zijn atoomprogramma zou opschorten in ruil voor de geleidelijke opheffing van economische sancties die het land wel degelijk pijn doen. 

Trump toonde zich nooit een fan van het akkoord en belooft de sancties opnieuw op te leggen. Volgens de president zullen de maatregelen tegen de Iraanse economie doeltreffender zijn om het land op de knieën te krijgen.

Iran zelf, Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Rusland en China houden zich voorlopig wel aan het akkoord.

Trump zet de Iraanse Revolutionaire Garde, een onderdeel van de Iraanse strijdkrachten, officieel op de lijst van buitenlandse terroristische organisaties, de eerste keer dat een buitenlandse overheidstak op die lijst terechtkomt. Het Pentagon is tegen, maar Trumps adviseur John Bolton en minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo kunnen Trump toch overhalen. Het zullen vooral die twee mannen zijn die zich ook de daaropvolgende weken als de grootste haviken in de Amerikaanse regering tonen.

Als antwoord op de Amerikaanse beslissing beschouwt Iran het Amerikaanse Central Command, dat de militaire operaties in het Midden-Oosten beheert, op zijn beurt ook als een terroristische organisatie. Diplomaten in de regio vangen berichten op dat er aanvallen op Amerikaanse doelwitten worden voorbereid, onder andere in Irak.

Trumps nationale veiligheidsadviseur John Bolton kondigt aan dat het vliegdekschip Abraham Lincoln samen met een aantal andere schepen en bommenwerpers richting het Midden-Oosten gestuurd wordt. Er is sprake van “onrustwekkende en escalerende indicaties” dat er een Iraanse aanval op til is, klinkt het. 

De Verenigde Staten willen het land daarom “de duidelijke en niet mis te verstane boodschap sturen dat eender welke aanval op de Amerikaanse belangen of die van onze bondgenoten met ongekende kracht zal worden beantwoord”.

Exact een jaar nadat de VS uit de nucleaire deal zijn gestapt, kondigt Iran aan dat het land “sommige” van zijn engagementen op zijn beurt niet meer zal nakomen. Zo gaat het land zijn voorraad gedeutereerd water en verrijkt uranium niet langer beperken. Eerder liet Teheran al weten dat het zich genoodzaakt ziet “zijn verplichtingen geleidelijk aan te verminderen” aangezien de andere partij zich niet aan de verplichtingen hield. 

Trump kondigt op dezelfde dag aan nieuwe, nog strengere economische sancties op te leggen aan Iran, dat nu al zwaar te lijden heeft onder de strenge beperkingen. De Amerikanen viseren dit keer vooral de staalindustrie, volgens de VS goed voor tien procent van de Iraanse export.

Vier schepen, waaronder twee Saudische olietankers worden “gesaboteerd” voor de kust van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) in de Perzische golf. Het is niet duidelijk wie verantwoordelijk is voor deze sabotage. Saudi-Arabië, de grootste Amerikaanse bondgenoot in de regio, beschuldigt Teheran ervan de opdracht te hebben gegeven voor de drone-aanvallen. 

Ook de VS wijzen met een beschuldigende vinger naar Iran. De aanval wordt opgeëist door Houthi-rebellen, die in de oorlog in Jemen de steun krijgen van Iran. 

Trump kondigt aan 1.500 extra troepen naar het Midden-Oosten te sturen “ter bescherming" van de Amerikaanse strijdkrachten die zich dan al in de regio bevinden. In eigen land probeert hij het Congres te omzeilen om wapenleveringen aan Saudi-Arabië te laten doorgaan.

Even lijkt het rustig te blijven in de regio, tot er op 13 juni ontploffingen plaatsvinden op twee olietankers in de Perzische Golf. De Verenigde Staten lanceren een video die volgens hen aantoont hoe Iraanse Revolutionaire Gardes na de explosie naar een van de boten vaart en een niet ontplofte mijn weer weghaalt. Volgens de Amerikanen bewijs dat Iran achter de aanval zit. 

Het schip voer van de Verenigde Arabische Emiraten naar Taiwan en had 75.000 ton nafta aan boord - een vloeibaar koolwaterstofmengsel dat ontstaat bij het destilleren van ruwe olie. Het andere schip, de Kokuka Courageous, werd twee keer aangevallen, aldus de Japanse eigenaar Kokuka Sangyo. Dat schip vervoerde methanol van Saudi-Arabië naar Singapore.

De schepen werden aangevallen in de Golf van Oman. Via de Straat van Hormuz die daar gelegen is, gaan olietankers naar de open zee. Op het smalste punt is die ‘weg’ maar 21 zeemijlen breed (een kleine 40 kilometer), met in iedere vaarrichting een bevaarbare laan van 2 mijl (3,7 km). Het is zo de belangrijkste - goed voor een kwart van alle olie - maar meest kwetsbare olieroute van de wereld, aangezien het pal tussen Iran en Saudi-Arabië in  ligt.

Het Pentagon stuurt nog eens 1.000 extra soldaten naar het Midden-Oosten. Iran kondigt aan over tien dagen de in het nucleaire akkoord vastgelegde limieten voor reserves aan verrijkt uranium te zullen overschrijden.

Iran schiet boven de straat van Hormuz een Amerikaanse drone van 115 miljoen dollar uit de lucht. Iran beweert dat het toestel op spionagemissie was en zich in het Iraanse luchtruim bevond. De Verenigde Staten beweren dat de drone in het internationale luchtruim vloog en spreekt over een “ongeprovoceerde aanval”.

President Trump toont zich tegenover journalisten enigszins vergevingsgezind en suggereert dat de drone mogelijk per ongeluk is neergehaald.

Donald Trump blaast op het laatste nippertje een vergeldingsaanval tegen Iran af.