Welke zijn de boeken van Toni Morrison die we moeten lezen en waarom?

De Amerikaanse schrijfster werd 88 jaar oud. Ze was de eerste zwarte vrouw die de Nobelprijs voor Literatuur heeft ontvangen. Ze schreef een tiental boeken en andere werken die lezers onder andere bejubelen om haar levendige schrijfstijl en tot in detail uitgewerkte Afro-Amerikaanse personnages. Hieronder vertellen drie literatuurliefhebbers over het boek van Morrison dat hen het meest heeft geraakt.  

"The bluest eye", het eerste boek van Morrison, heeft een enorme indruk nagelaten op Mathieu Charles. De artiest ontdekte het boek via zijn favoriete Amerikaanse hiphopduo Black Star. In het nummer “Thieves in the night” rappen de twee over het boek van Morrison.

“Het boek gaat over een zwart meisje, Pecola, dat elke avond bidt omdat ze wit wil worden en blauwe ogen wil hebben. Alles zou dan beter gaan”, vertelt Mathieu. “Ook alle poppen die ze bezit zijn wit, het wordt gezien als de norm. Morrison laat het hoofdpersonage worstelen met haar identiteit”, gaat Mathieu verder. “Daarnaast groeit het meisje op in een erg moeilijke gezinssituatie. Haar vader is verslaafd aan alcohol. Ze wordt verkracht en raakt zwanger. Het is een heftig verhaal en komt hard binnen.”  

Maar volgens Mathieu kan Morrison een erg goede balans vinden tussen de gruwelijke gebeurtenissen en de manier waarop ze het verhaal op een levendige, poëtische manier brengt. “Je wordt helemaal meegetrokken in de pijn en de twijfel.”

Het boek raakt Mathieu omdat hij gelijkenissen met het hoofdpersonage Pecola ervaart. “Mijn mama is wit, mijn papa komt uit Mauritius. Ik stelde me vroeger vaak de vraag: Waarom is mijn vader niet gewoon wit? Waarom heb ik een andere huidskleur? Heeft dit een impact op hoe ik behandeld word op school”, vertelt Mathieu.

“Je wordt gezien als iemand die niet tot de norm behoort. Maar anderen maken die beslissing voor jou. Je vraagt je af: wat moet ik doen om aan de norm te voldoen? Maar dan hoor je soms: Zoals jij eruitziet, zal je er nooit aan voldoen. Dat vind ik een belangrijke discussie.”

Mathieu raadt het boek aan omdat het een meeslepend werk is waarin het thema racisme en het internaliseren van racisme op een bijzondere manier aan bod komen. “Het is een hartverscheurend verhaal, met een universeel relevant onderwerp, dat me enorm heeft geraakt", aldus Mathieu

Een ander bekend werk van Morrison is “Beloved”, het boek waar ze de Pulitzerprijs mee won. Voor docent aan de KU Leuven Pieter Vermeulen is dit een van haar meest intrigerende werken.

“Een moeder vermoordt haar eigen dochter, wanneer een slavenhandelaar haar kind wil komen halen. De moeder denkt dat dit lot beter is voor haar dochter. In het verdere verhaal draait de dochter nog mee in het gezin als een soort spook. De vermoorde dochter is een soort metafoor voor het slavernijverleden dat nog altijd niet helemaal is verwerkt en als het ware mee aan tafel zit.”

“Het is een historisch verhaal. Morrison is het zelf tegengekomen in een oude krant en zo heeft ze haar verhaal verder gebouwd”, gaat Pieter verder. “Het is een extreem uitgangspunt, je eigen kind vermoorden uit liefde. Zo’n verhaal kan je al snel sensationeel brengen, maar Morrison vertelt het rauw, droog en gecontroleerd. Je krijgt een beeld over hoe de moeder moet leren leven met de schuldgevoelens uit haar verleden, en met het geweld dat haar als zwarte vrouw is aangedaan.” 

Pieter was erg onder de indruk van het boek. “Ze is de eerste Amerikaanse schrijfster die het perspectief van zwarte vrouwen op zo’n geloofwaardige en kwalitatieve manier heeft neergezet. Hoe hard het leven voor haar was”, verduidelijkt Pieter. “Bovendien zijn de thema’s die in het boek worden aangehaald, zoals ongelijkheid van vrouwen en racisme, nog steeds relevant in Amerika, en bij ons.”

Kunstenares en curator Adeola Aderemi vindt “Mouth full of blood” een belangrijk werk. Het is een bundeling van onder andere haar essays, toespraken en teksten over kunst en politiek.

“Een boek is maar een verhaal, maar met deze bundeling krijg je pas echt een idee van wie Morrison echt is, wat haar kijk is op de wereld, en wat ze wil delen met haar publiek”, vertelt Adeola. “Het boek bestaat uit drie delen, het stuk dat het meeste indruk op mij heeft gemaakt is het eerste stuk met de titel “The foreigner’s home."

“Ik ben zelf kunstenares en Morrison heeft het onder andere over hoe musea omgaan met zwarte kunst”, verklaart Adeola. “Je wordt in een hokje van zwarte kunstenares geplaatst en maakt "zwarte kunst". Morrison schrijft over hoe het oké is om een zwarte kunstenares te zijn en herinnert je eraan dat jij kunst maakt voor wie jij wil. Jij kiest dat. Het is niet een of ander instituut of gevestigde waarde die dat voor jou moet bepalen, dat doe je zelf”, gaat Adeola verder.

“Ik voelde haar vuur, hoe militant ze is, haar roep naar anderen om te handelen en om verandering”, vertelt Adeola. “We moeten haar boeken lezen omdat ze een Afro-Amerikaans narratief vertelt. Het zwarte personage staat centraal, hoort erbij en staat niet in de marge”, besluit Adeola. “Het mooie van literatuur is dat iedereen haar boeken kan lezen en dit zelf ontdekken.”