‘Greta Thunberg toont de sterktes van haar autisme, zonder de moeilijkheden te verbloemen’
‘‘Anders zijn’ kan een superkracht zijn’, pareert Greta Thunberg de opmerkingen over haar autismespectrumstoornis. Dat de 16-jarige klimaatactivist zo open en eerlijk over haar diagnose getuigt, kan erg helpend zijn voor lotgenoten. ‘Dat ze ook toegeeft hoe lastig het soms is, dat vind ik net mooi.’
Bij haar aankomst in de Verenigde Staten, na een zeiltocht van twee weken, leek het op Twitter vooral over ‘de mentale toestand’ van Greta Thunberg te gaan. De jonge klimaatactiviste raakte tijdens een interview even niet uit haar woorden en gaf de microfoon vervolgens aan iemand anders. Meteen reden voor sommige tegenstanders om haar psychische stabiliteit in vraag te stellen.
Thunberg heeft het aspergersyndroom, wat vandaag onder de noemer autismespectrumstoornis valt. Vier jaar geleden kreeg ze de diagnose en sinds ze wereldwijde faam kreeg door haar stakingsacties om aandacht te vragen voor de klimaatverandering, is ze hier steeds erg open over geweest.
Op Twitter counterde Thunberg de critici. “Ik heb asperger en dat betekent dat ik soms wat anders ben dan de norm. En – in de juiste omstandigheden – is ‘anders zijn’ een superkracht.” Verder geeft ze aan dat ze erover getuigt omdat sommige mensen het nog steeds louter zien als een ziekte, iets negatiefs.
Talenten
“En geloof me, mijn diagnose heeft me zeker al parten gespeeld”, geeft Thunberg toe. “Voor ik met de schoolstakingen begon, had ik geen energie, geen vrienden en ik sprak met niemand. Ik zat alleen thuis en had een eetstoornis. Sinds ik een doel heb gevonden, is dat allemaal verdwenen.”
Haar tweets gingen meteen viraal en werden gretig gedeeld door patiëntenverenigingen en lotgenoten die benadrukten hoe moedig ze haar getuigenis vonden. Willens nillens is Thunberg namelijk naast een inspirerende klimaatactivist ook een rolmodel geworden voor mensen met autisme.
“Wat ik er zelf heel erg mooi aan vind, is dat ze haar sterktes door autisme in de verf zet, zonder de moeilijkheden te negeren”, zegt Ilse Noens (KU Leuven). “Ze heeft zelf aangegeven dat haar volharding te maken heeft met haar autisme, maar heeft ook al getuigd over welke moeilijkheden ze in het dagelijks leven tegenkomt.”
De voorbije maanden hoorde Noens in gesprekken met kinderen, jongeren en volwassenen met een diagnose autisme regelmatig de naam Greta Thunberg vallen. “Vorige week zag ik een jongetje dat zelf erg begaan is met de natuur en het milieu. Hij was erg onder de indruk van wat Thunberg allemaal had weten te bereiken. Voor hem was het een bevestiging dat hij in sommige opzichten misschien anders is dan andere kinderen, maar dat hij even goed zijn talenten zal kunnen ontwikkelen.”
Rain man
Daar zit ook een beetje het risico, meent Noens. “Het mag niet de norm worden. Niet elke persoon met autisme zal zo’n uitzonderlijke dingen doen, dat is ook niet nodig. Na Rain Man (een film uit 1988 over de autistische Raymond, gespeeld door Dustin Hoffman, SV) dachten ook nogal wat mensen dat elke persoon met autisme een geniaal geheugen heeft.”
Stephanie Dehennin, illustratrice en zelf iemand met autismespectrumstoornis, is het daarmee eens. “Wat Greta doet vind ik zelf heel erg inspirerend, maar niet per se omdat ze autisme heeft. Ik vind het soms jammer dat haar boodschap hierdoor raakt ondergesneeuwd. Bovendien: het is niet zo dat mensen met autisme per se iets exceptioneels moeten presteren om gewaardeerd te worden. Normaal presteren zoals de meeste mensen is al heel erg goed, denk ik dan.”
Volgens Dehennin is het nu wachten op de volgende stap. “Eerst heb je zogenaamde rolmodellen nodig, daarna moet autisme iets ‘normaal worden’. In termen van beeldvorming is het belangrijk dat het grote publiek autistische mensen te zien krijgt die ook maar gewoon hun ding doen. Als iemand in een film of soap in een rolstoel zit bijvoorbeeld, gaat het altijd over het feit dat die in een rolstoel zit. Terwijl je ook gewoon een personage kunt hebben die ‘chefkok’ is of ‘de boekhouding doet’ en toevallig in een rolstoel zit. Hetzelfde geldt voor mensen met autisme.”