Ophef in Israël over haakneus in Vlaams woordenboek voor gebarentaal

Na de carnavalswagen in Aalst is dit de tweede keer dit jaar dat België in de Israëlische pers komt door Joden af te beelden als mensen met een haakneus, een karikatuur die ook de nazi’s veel hanteerden. Via een correspondent van het persagentschap Jewish Telegraphic Agency verscheen op de Israëlische nieuwssites The Jerusalem Post en The Times of Israel een bericht over het woordenboek van de Vlaamse gebarentaal. Dat is een onlinewoordenboek waarin woorden worden vertaald naar gebaren via video’s. 

Bij het woord ‘Joods’ staan vijf verschillende video’s. Daaruit blijkt dat het woord kan worden weergegeven door over de kin te strijken en zo een baard uit te beelden, door met de vingers pijpenkrullen weer te geven, of door met de vinger over de neus te gebaren.

“Die met de haarlokken is aanvaardbaar, hoewel misleidend”, zegt Menachem Margolin van The European Jewish Association. “Die laatste twee video’s, waarbij ze een gebaar van een grote en gehaakte neus gebruiken om een Jood te definiëren, zijn gewoon racistisch en vernederend voor Joden.” 

The European Jewish Association heeft de Universiteit van Gent aangeschreven met de vraag om de gebaren te verwijderen. Het woordenboek is namelijk tot stand gekomen in samenwerking met de Gentse universiteit en is verbonden aan de website van UGent. 

Via de berichten in de Israëlische pers pikte ook Joods Actueel het nieuws op. Daar klonk het dat het ging om een nieuw symbool in een nieuw Vlaams woordenboek voor gebarentaal en dat dit gebaar enkel in Vlaanderen wordt gebruikt. Dat klopt echter niet. Zo was er eerder al in Nieuw-Zeeland ophef over het gebaar. 

Al vijftien jaar online

“Het gebaar in kwestie is vermoedelijk de oudste variant van dat gebaar in het woordenboek”, zegt Lisa Rombouts van de vzw Vlaams GebarentaalCentrum, dat het woordenboek sinds 2012 beheert. “De video staat al vijftien jaar op onze site. We willen dat niet zomaar verwijderen, want een woordenboek beschrijft de huidige situatie. Zo staat er in Van Dale ook het woord neger, al staat er dan bij dat het als beledigend ervaren wordt. We zijn nu volop bezig aan een nieuwe editie van het Vlaams gebarenwoordenboek, met de bedoeling om dit soort zaken te verduidelijken. In de voorbije jaren was het helaas niet mogelijk om het woordenboek volledig te vernieuwen omdat we daar pas vorig jaar subsidies voor kregen.”

Het Vlaams GebarentaalCentrum heeft ondertussen het woordenboek aangepast en bij het gebaar van de haarkrul en de haakneus de termen ‘negatieve connotatie’ geplaatst. “De geesten rijpen langzaam”, zegt N-VA’er Michael Freilich, oud-hoofdredacteur van Joods Actueel. “Het is al iets. Hopelijk gaan ze het later ook helemaal verwijderen.”