Wat laat de biologische klok van een vrouw tikken?

Flashback naar 1978. ‘De klok tikt voor de carrièrevrouw’, schrijft journalist Richard Cohen in The Washington Post. Hij - en vele andere mannelijke collega’s - waren ervan overtuigd dat vrouwen afhankelijk zijn van een biologische realiteit. Op een gegeven moment willen ze een gezin stichten, omdat hun lichaam daarnaar verlangt. Door die rammelende eierstokken kunnen vrouwen niet dezelfde carrièrekeuzes maken als mannen. 

Een beeld dat compleet achterhaald is natuurlijk. Desalniettemin spreken we nog steeds over de biologische klok. Al doen we dat nu eerder om te verwijzen naar de vruchtbaarheid van vrouwen die vanaf een bepaalde leeftijd afneemt. “Tot het dertigste levensjaar blijft de vruchtbaarheid van vrouwen grotendeels op hetzelfde niveau, maar daarna daalt de kans op een zwangerschap. Na het 35ste jaar is het nog moeilijker om zwanger te worden”, zo zei Frank Broekmans, gynaecoloog en hoogleraar Voortplantingsgeneeskunde aan het UMC Utrecht, eerder aan onze collega’s van het AD. 

Vanuit die stelling vertrokken ook enkele wetenschappers van de Universiteit van Kopenhagen. Terwijl jongens pas tijdens de pubertijd zaadcellen aanmaken, worden meisjes met een aantal eicellen geboren. “We weten al langer dat mensen een unieke vruchtbaarheidscurve hebben. Die curve klimt traag maar gestaag omhoog tijdens de pubertijd en gaat weer bergaf na hun dertigste. Maar tot nu toe hadden we geen idee hoe dat juist kwam”, vertelt professor Eva Hoffmann. 

Om meer te weten te komen over de achterliggende mechanismes bestudeerden Hoffman en haar onderzoeksteam de eicellen van 3.000 meisjes en vrouwen tussen 9 en 43 jaar. Ze ontdekten dat de eicellen van jonge meisjes én die van vrouwen ouder dan 30 jaar chromosomale fouten hadden. Dat wil zeggen dat er een afwijking is in het aantal of de vorm van de chromosomen. Die fouten vergroten de kans dat de eitjes niet bevrucht worden. Twintigers hebben daarentegen gezondere eicellen en minder chromosomale fouten. De studie werd gepubliceerd in het vakblad Science.

Hoffmann is niet zeker hoe ze dit fenomeen kan verklaren, al heeft ze wel een vermoeden. “Enerzijds helpt dit voorkomen dat jonge meisjes zwanger worden voor hun lichaam er volledig klaar voor is, en voor ze bijvoorbeeld bredere heupen hebben. Anderzijds past het in het kader van de zogenoemde ‘grootmoeder-hypothese’. Volgens deze theorie wordt een vrouw vanaf een bepaalde leeftijd minder vruchtbaar, zodat ze andere kersverse moeders kan ondersteunen.”