Dominic Cummings, de "excentrieke en briljante" rechterhand van de Britse premier Boris Johnson

Eén beeld is soms duizend woorden waard. Neem nu de dag dat Boris Johnson zijn intrede doet in Downing Street. Het is 24 juli. Johnson heeft zonet vanachter een lessenaar voor de deur van nummer 10 de pers toegesproken, en is over de drempel van het beroemde huis naar binnen gestapt.

Het personeel van Downing Street vormt een erehaag, Johnson schudt de medewerkers de hand, maar in de schaduw in een hoek van de hal, staat een onopvallend figuur in T-shirt zuinig in de handen te klappen. Opvallend door zijn onopvallendheid. Sinister. Een dreigende aanwezigheid.

Dominic Cummings is de brexitstrateeg van Boris Johnson. Hij schuwt de openbaarheid, maar achter de schermen trekt hij aan de touwtjes. Een das draagt hij nooit, hij is nagenoeg altijd in een morsig T-shirt gehuld, draagt sneakers, en heeft lak aan autoriteit.

Hij fascineert de Britse pers, niet alleen vanwege zijn onconventionele gedrag, maar ook vanwege zijn intelligentie (zijn genialiteit, zeggen zijn weinige vrienden), en vanwege zijn roekeloosheid.

Cummings was het brein achter de Leave-campagne bij het referendum van drie jaar geleden. Hij bedacht de slogan "take back control", en voerde de campagne als een oorlog. Daarvoor haalde hij zijn inspiratie bij de door hem bewonderde Chinese generaal Sun Tzu, de Duitse strateeg Von Clausewitz ("diplomatie is oorlog gevoerd met andere middelen"), de hertog van Wellington (die in Waterloo Napoleon versloeg) en Otto von Bismarck (die eind 19e eeuw Duitsland verenigde).

Tijdens zijn studies Geschiedenis aan de universiteit van Oxford (grootste onderscheiding) had hij zich al verdiept in Thucydides, de Atheense generaal uit de Peloponnesische Oorlog. De Peloponnesische Oorlog (431-404 voor Christus) was een strijd tussen de stadstaten Athene en Sparta, de twee grootmachten van het Griekenland van die tijd.

Daarna leerde Cummings Russisch, trok naar Moskou, waar hij een poging ondernam om er een luchtvaartmaatschappij uit de grond te stampen, en las hij Dostojevski. Zoals alles wat hij ondernam, deed hij dat met een aan de obsessie grenzend enthousiasme.

In de jaren 90 keerde hij terug naar Engeland, waar hij zich 2,5 jaar opsloot in een bunker onder de boerderij van zijn ouders, met één doel voor ogen: studeren, geschiedenis en wetenschap. Toen hij weer uit de bunker kroop, werd hij adviseur van zijn vriend Michael Gove, die schaduwminister voor Onderwijs geworden was bij de Conservatieven, die toen nog in de oppositie zaten.

Hij legde een bom onder elk heilig huisje dat hij van ver of nabij kon ontwaren. Onderwijsexperts? Amateurs. Politici? Verachtelijk. De ambtenarij? Overbodig. De Europese Unie? Een onzinnig idee uit de jaren vijftig.

De leider van de Liberaaldemocraten, Nick Clegg, noemde hij "een weerzinwekkende persoonlijkheid", de leider van de Conservatieve Partij, David Cameron, was "een sfinx zonder raadsel", en die noemde Cummings op zijn beurt "een carrièrepsychopaat".

In de aanloop naar het brexitreferendum leidde hij het zenuwcentrum, "de oorlogskamer" zei hij zelf, van de Leave-campagne, met een niets en niemand ontziende voortvarendheid.

Het idee van een bus, met daarop de leugenachtige slogan "we sturen elke week 350 miljoen pond naar de EU, laten we die investeren in de nationale gezondheidszorg" was zijn idee. Maar ook in het Leave-kamp maakte hij geen vrienden. Cummings en oerbrexiteer Nigel Farage gunden elkaar het licht in de ogen niet.

Het doel heiligt de middelen, moet hij hebben gedacht. Cummings heeft er alles voor over om te winnen, tot elke prijs. Toen de Conservatieve partijleden Johnson verkozen tot partijleider, en dus tot eerste minister, nam die Cummings prompt in dienst als zijn belangrijkste adviseur.

Cummings ging meteen met de voeten vooruit. Volgens ingewijden was hij diegene die Johnson aanraadde om het parlement een onwettelijk lange schorsing op te dringen, en was hij het die de rebellerende Lagerhuisleden uit de Conservatieve Partij liet zetten.

"Mad, bad and dangerous to know", zo omschrijven sommigen in Westminster Dominic Cummings. Maar ook "excentriek" en "briljant". Tim Bale, de historiograaf van de Conservatieve Partij, schrijft dat Cummings niet geïnteresseerd is in status of persoonlijke eer.

"Hij gelooft echt in wat hij gelooft." Iemand zei me enkele weken geleden: "Hij is gevaarlijker dan een ordinaire gek, het is veel erger. Hij is een idealist."

Vanavond is de film "Brexit: the uncivil war" uitgezonden op Canvas. Heeft u de uitzending gemist, dan kan de film nog steeds bekeken worden op vrtnu.be.