Onrealistische schoonheidsidealen en misogyne cyberpesterijen: K-pop onder vuur

“Sommige vrouwelijke idolen zijn verbannen omdat ze niet glimlachten in een televisieshow en een boek lazen over feminisme dat de door mannen gedomineerde, patriarchale Zuid-Koreaanse samenleving tegenspreekt.” Tegen persagentschap AP schetst Park Hee-A, een K-popjournalist, een somber plaatje van de muziekcultuur die ooit met ‘Gangnam Style’ de wereld veroverde. Vergeet de regenboogfetisj, de strakke muziekvideo’s, de gillende massa en de gladgepolijste, jonge sterren. Achter de schermen heerst een ijzeren keurslijf.

De voorbije twee maanden werden twee vrouwelijke K-popsterren dood aangetroffen op hun appartement. Van Sulli, 25 jaar, is intussen duidelijk ze zich in oktober van het leven beroofde. Haar leeftijdsgenoot – en volgens Koreaanse media goede vriendin – Goo Hara werd twee weekends geleden gevonden in Seoel, na het afwerken van een solotour in Japan. Het briefje dat de politie vond, waarop stond dat ze zich ‘pessimistisch’ voelde, wijst opnieuw in dezelfde richting.

Paniekaanvallen

Eind 2017 werd al aan de alarmbellen getrokken toen het levenloze lichaam van de leadzanger van de Zuid-Koreaanse boyband SHINee gevonden werd in zijn woning. Hij zou gekampt hebben met een depressie en zelfmoord hebben gepleegd. Ook Goo Hara gaf vorig jaar op televisie toe last te hebben van paniekaanvallen, en kampte naar eigen zeggen met een zware depressie.

Media en artsen wezen de voorbije jaren naar de onrealistische schoonheidsidealen. Strenge diëten of plastische chirurgie zijn eerder regel dan uitzondering in het K-popwereldje. Bij Sulli en Goo Hara lijkt nog een extra toxisch element te spelen: cyberpesterijen met een misogyn randje.

Beide namen de voorbije maanden openlijk feministische standpunten in, en dat werd niet gesmaakt door een deel van het publiek – en ook niet door de lokale tabloids. Zo moest Sulli het ontgelden omdat ze zich aansloot bij een campagne die aanmoedigde om geen bh te dragen, omdat ze een duidelijk ‘pro choice’-standpunt innam in het abortusdebat in het land, of gewoon omdat ze oudere mannelijke collega’s met hun voornaam aansprak. Goo Hara werd dan weer door de modder gesleurd nadat ze haar ex ervan beschuldigd had haar te chanteren met een sekstape. 

Dat twee mannelijke K-popsterren, Jung Joon-young en Choi Jong-hoon, vorige week door de rechtbank van Seoel veroordeeld werden voor groepsverkrachting, helpt de perceptie ook niet meteen vooruit. Er weerklinkt heel wat kritiek op de beeldvorming van vrouwen in de K-popcultuur.

Copycat-gedrag

Veel experts wijzen er echter op dat niet enkel het donkere kantje van de K-pop een rol speelt in de recente gebeurtenissen. Zuid-Korea kampt sowieso met een bijzonder hoog zelfmoordcijfer. Volgens het Zuid-Koreaanse statistiekenbureau waren er vorig jaar 37 zelfmoorden per dag, en is het de belangrijkste doodsoorzaak bij 10- tot 39-jarigen. De 24,6 zelfmoorden per 100.000 inwoners liggen een pak hoger dan bijvoorbeeld de cijfers voor België (14,2) of de Verenigde Staten (13.9). Studies tonen dat Zuid-Koreanen ook minder snel hulp zoeken dan in West-Europa het geval is.

De cyberpesterijen en hoge schoonheidsidealen gaan met andere woorden hand in hand met een totaaltaboe op mentaal welzijn. Mondjesmaat probeert het land een verandering door te voeren. Na de dood van Goo Hara plaatste de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in een petitie online die strengere straffen vraagt voor onlinemisbruik. Over een wetsontwerp wordt binnenkort gedebatteerd.

Volgens Paik Jong-woo, directeur van het Korea Suicide Prevention Center, moet er ook “extra aandacht zijn om zelfmoorden van sterren te voorkomen”. Sinds de zelfmoord van de actrice Choi Jin-sil in 2008 is er namelijk een grote vrees voor copycat-gedrag in het land. In dat jaar waren er namelijk duizend zelfdodingen meer dan het jaar voordien.

Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website zelfmoord1813.be.