Onze VK-expert: ‘De Leave-kiezers voelden zich bedrogen en liepen over’

Volg de laatste ontwikkelingen in de Britse verkiezingen in onze liveblog.

Johnson en zijn partij halen een absolute meerderheid in het parlement. Waar heeft hij die winst geboekt?

“Johnsons score ligt veel hoger dan de meeste peilers hadden verwacht. De Conservatieven mikten in aanloop naar de verkiezingen vooral op de Labour-districten die Leave stemden in het referendum van 2016. Hij wilde de zogeheten Rode Muur in Midden- en Noord-Engeland slopen. Dat is, tegen de verwachtingen in, helemaal gelukt.”

Voor Johnson een historische zege, voor Labour een historische nederlaag. Is Jeremy Corbyns carrière voorbij?

“Het Corbynisme is over en uit, dat kan haast niet anders. Hij zegt zelf wel nog een tijdje te zullen aanblijven, en zijn aanhangers van het eerste uur blijven in hem geloven, maar zijn zwanenzang is ingezet. Hij slaagde er niet in zijn verdeelde partij te verenigen. Die bestaat voor een meerderheid uit Remainers, maar ook een groot deel Leave-aanhangers. Hij heeft de Leave-stemmers niet kunnen overtuigen dat hij effectief voor een brexit-akkoord kan zorgen maar beloofde een referendum dat mogelijk het status-quo zou herstellen. De Leave-kiezers voelden zich bedrogen en liepen over. En dat bezorgt zijn partij de grootste nederlaag in decennia.”

De Conservatieven hebben een absolute meerderheid in het parlement. Hoe snel zal die de brexit doorvoeren?

“Johnson zal nog voor kerstmis, of ten laatste in januari, het brexit-akkoord dat hij bereikte met de EU laten ratificeren. Dan vertrekt het Verenigd Koninkrijk eind januari uit de Europese Unie, zoals hij ook beloofde. Dan begint er een overgangsperiode vooraleer de brexit echt wordt uitgevoerd. Johnson zal 31 december 2020 vastleggen als einddatum, maar dat is waarschijnlijk te optimistisch. Wellicht krijgt hij van de Europese Unie twee jaar de tijd voor de brexit effectief een feit is. En dan kan het nog een aantal jaar duren voor er een nieuw vrijhandelsakkoord is tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU.”

De Schotse Nationalistische Partij van Nicola Sturgeon legt een tweede Schots onafhankelijkheidsreferendum op tafel. Zal dat er komen?

“Men zal het alleszins eisen. Waarschijnlijk komt het er ook, maar in welke vorm? Verkrijgen ze een door Londen erkend referendum? Dat is erg onzeker. Als dat niet lukt, gaan ze misschien voor een niet-erkend referendum. Dan kom je terecht in een Catalaans scenario, wat het Verenigd Koninkrijk er niet stabieler op zal maken.”

Johnson sprak in de campagne bijna uitsluitend over brexit. Over andere beleidsdomeinen bleef het stil. Welk beleid mogen we van hem verwachten?

“Dat is de hamvraag. In zijn vorige, korte ambtstermijn luisterde hij vooral naar de harde brexiteers, die ook een rechtse socio-economische koers willen varen. Maar met deze overwinning is ook zijn achterban veranderd. Er komen veel nieuwe conservatieve parlementsleden uit de voormalige industriële districten. Uit de voormalige mijngebieden, bijvoorbeeld. Daar is enorm veel armoede, het doet soms denken aan een derdewereldland. Die mensen willen investeringen in sociale maatregelen en jobcreatie. Johnson zal rekening moeten houden met hun eisen, zonder zijn harde brexiteers uit het oog te verliezen. Dat wordt een zeer belangrijk evenwicht.

“In zijn eerste toespraak reikte Johnson alvast de hand aan de Labour-kiezers die de Rubicon overstaken naar zijn Conservatieven. Johnson beloofde een ‘One Nation’-conservatief te zijn, die ook naar linkse kiezers wil luisteren en ook zal investeren in de ondergewaardeerde gezondheidszorg. Of hij dat doet via publiek geld of via privatiseringen valt nog te bezien.”