Einde van vijfde procesdag. Zat Tine dan toch onder drugs tijdens euthanasie?

De vijfde procesdag zit erop. Op het einde van zijn betoog liet gerechtsdeskundige Tom Balthazar verstaan dat huisarts Frank D.G. "onmogelijk als een onafhankelijke arts kan gezien worden". 

Over deze stelling wilden de advocaten van de verdediging ongetwijfeld vragen stellen, maar rechter Martin Minnaert schorste de zitting tot morgenochtend gezien het late uur. Hij vroeg de gerechtsdeskundigen morgenvoormiddag opnieuw langs te komen. 

Wordt vervolgd. 

De gerechtsdeskundigen herhalen momenteel vooral wat we al weten. Ze hebben het over de ziektes waar Tine Nys aan leed. Over de manier waarop de euthanasie gebeurd is, zijn ze tamelijk kort. "Theoretisch gezien is de euthanasie correct verlopen", zegt Paul Cosyns. "De keuze van het middel en dosis was correct." 

De context waarbinnen alles gebeurde, daar hadden de gerechtsdeskundigen dan weer wel vragen bij. De zussen van Tine Nys beweren onder meer dat hun vader de naald moest vasthouden en de baxter tijdens de euthanasie op Tines gezicht viel. 

"Als de beweringen kloppen, zullen er met de uitvoering alleszins geen schoonheidsprijzen gewonnen worden", zegt Werner Jacobs. "Er was een gebrek aan sereniteit en emotionele tact", vult Tom Balthazar aan. "Dat is misschien zelfs een van de redenen waarom de familie het moeilijk heeft met wat er allemaal gebeurd is."

Gerechtsdeskundigen Werner Jacobs, Paul Cosyns en Tom Balthazar zitten momenteel in de getuigenstoel. 

Ten tijde van het onderzoek naar de euthanasie van Tine Nys voerden gerechtsdeskundigen Marc De Leeuw en Roger Deberdt het onderzoek. Die eerste is intussen overleden, de tweede is te oud om nog te getuigen. Daarom stelde het gerecht drie nieuwe deskundigen die hun kijk op het dossier moeten geven. Deze visie zou neutraler moeten zijn. 

In de loop van de dag hoorden we immers al experten die de advocaten van de verdediging en de burgerlijke partij aandroegen. Benieuwd wat deze gerechtsdeskundigen te zeggen zullen hebben.

Bij hun getuigenis enkele dagen geleden lieten de zussen van Tine Nys weten dat Tine de dag van de euthanasie "erg kleine pupillen had" en "zich opmerkelijk rustig gedroeg". Ook had ze de laatste weken krabwonden in het gezicht. Dat kon volgens hen wijzen op een drugsverslaving. 

Iedereen was dan ook een en al oor toen een van rechters psychiater Kurt Audenaert uitvroeg over de bijwerkingen van Temesta. Nys nam dit medicament jarenlang om haar angsten te onderdrukken. Het antwoord van de psychiater viel echter tegen voor de advocaten van de verdediging: "Temesta geeft een algemene rust", legde Audenaert uit. "Je kan het vergelijken met het drinken van twee glazen alcohol. Je voelt je slaperig en als je er veel van neemt ben je weg van de wereld." "Maar krijg je er kleinere pupillen van?", vroeg de rechter. "Nee, dat zeker niet", antwoordde de psychiater. "Die bijwerkingen kennen we enkel bij opiaten als heroïne en morfine."

Volgens rechter Martin Minnaert kunnen mensen het vreemd vinden dat Tine enkele maanden voor haar euthanasie plots het etiket 'autisme' kreeg, maar daar eigenlijk niet meer op gewerkt is. Hij vroeg wat psychiater Kurt Audenaert daarvan vindt. 

"Doet die vraag er eigenlijk toe?", pingpongde Audenaert terug. "Tine had al een hele voorgeschiedenis. Daarenboven is de diagnose 'autisme' erg verweven met de diagnose 'borderline' (waar Tine al mee kampte, red.). Als de patiënt het wil, zou ik zeker geprobeerd hebben om een nieuw scenario te schrijven. Maar ik zou zeggen, pieker er niet te veel over. (...) Autisme is sowieso niet behandelbaar. Je kan enkel coachen."

 "In de psychiatrie zien we heel vaak meerdere diagnoses (bij één persoon)", zei de professor nog over de discussie rond borderline of autismespectrumstoornis bij Tine. "De laatste jaren is er veel evolutie in de diagnose autisme, de kennis is erg toegenomen. Belangrijk, het is een spectrum. Er zijn dus bepaalde aspecten van de ziekte aanwezig. (..) Het is geen evidente diagnose. Het is niet hebben of niet hebben, het is altijd gesitueerd op een spectrum en moeilijker te stellen dan een borderlinestoornis." 

Wat het aspect aanhoudend en ondraaglijk lijden betreft, stelde Audenaert dat zowel patiënten met borderline of autismespectrumstoornis daaraan kunnen voldoen.

Was Tine Nys uitbehandeld? Het moet zowat een van de meest prangende vragen zijn op dit proces. Psychiater Heylens vindt alvast van wel. "Ik heb niet alle details van het dossier gelezen", zegt hij. "Maar grosso modo is er maximaal gebruik gemaakt van het arsenaal aan technieken dat in die tijd bestond om borderline te bestrijden."

Heylens legt nu met vergelijkingen zeer bevattelijk uit hoe psychiaters in de praktijk werken. Eén quote sprong in het oog. "Elke week vragen mensen om euthanasie in mijn praktijk", zei de psychiater als antwoord op een vraag uit de jury. "Het is een verkapte manier om te zeggen dat ze niet meer op dezelfde manier willen verder leven."

In de jaren voor haar dood dreigde Tine Nys er vaak mee zelfmoord te zullen plegen. Een jurylid vraagt hoe je het onderscheid kan maken tussen een echte doodswens en aandachttrekkerij. 

"Er bestaan bijvoorbeeld vragenlijsten", legt psychiater Gunther Heylens uit. "Maar dan nog blijft het een beetje darts spelen. We delen mensen op volgens een hoog, middelmatig of laag risico. Toch moet je elke noodkreet au sérieux nemen. Als iemand koorts heeft, kun je die toch ook het best onderzoeken? Dan denk je toch ook niet: 'het zal maar een snotvalling zijn'?"

De psychiaters die de advocaten van Tines familie aandroegen hebben hun zegje gedaan. Nu draagt Jef Vermassen, advocaat van één van de beklaagde artsen, twee experten aan. Kurt Audenaert en Gunther Heylens zijn beiden verbonden aan het UZ Gent. Ze komen het verschil uitleggen tussen autisme, het Asperger-syndroom en de borderlinestoornis. 

Hoewel deze uitleg erg technisch is, laat Heylens tijdens zijn betoog zijn mening wat doorschemeren: "We sturen nog steeds mensen door naar Vonkel", laat hij vallen. Vonkel is de vzw waar Godelieve T., een van de artsen, voorzitter van is. 

Advocaat Fernand Keuleneer heeft intussen meer uitgebreid gereageerd op het feit dat hij het assisenproces voortaan zal moeten volgen vanuit de publiekstribune. 

“We hebben de aanval gehad op de familie, de aanval op de advocaat, misschien kan het dan nu weer gaan over de kern van de zaak: de euthanasie op Tine Nys", zo stelt Keuleneer. Lees hier meer.

Na een uitvoerige uiteenzetting van de psychiaters die de advocaten van Tines familie aandroegen, geeft de beklaagde psychiater Godelieve T. respons. 

"Dit is het moment om even mijn punt te maken", argumenteert ze. "Volgens mij is het onderscheid tussen psychisch en fysiek lijden totaal subjectief. In Nederland wordt dat onderscheid niet gemaakt. We zijn één lichaam."

Na de middagpauze schotelt Joris Van Cauter, sinds kort advocaat van alle familieleden, psychiater Erik Thys, verbonden aan het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven, enkele vragen voor. Vanop de zijlijn, rechtopstaand tegen de muur, kijkt Fernand Keuleneer toe. 

"Ik sta hier sinds kort voor wat meer mensen", zegt Van Cauter bij het begin van vraagstelling. "Ik vraag me echter af wat u denkt van het korte tijdsbestek waarop beslist is om de euthanasie te staan?" "Ik denk dat Tine zich in dat moment in een wankele toestand bevond", antwoordde Thys. "(...) De snelheid waarmee deze beslissing genomen is, is problematisch."

Het proces ligt momenteel stil door de middagpauze. Het getuigenverhoor en de vragenronde gaan daarna verder.

Net voor de middagpauze stelde Christine Mussche aan Ariane Bazan, professor klinische psychologie aan de ULB, nog één scherpe vraag. De advocate van Joris V.H., de arts die de euthanasie bij Tine Nys uitvoerde en de eerste beschuldigde, vroeg zich af wat de visie is van Bazan over euthanasie om psychisch lijden. Bazan werd immers aangedragen door de advocaten van de familie van Nys. "Bij psychisch lijden kan de ongeneeslijkheid niet gestaafd worden", antwoordde Bazan. 

Er ontspon zich zojuist een interessante discussie tussen twee psychiaters die zijn aangereikt door de advocaten van Tines familie. Erik Thys, verbonden aan het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven, was het niet volledig eens met zijn collega Ariane Bazan, professor klinische psychologie aan de ULB.

Bazan stelde dat Tine geen autisme geen had. "Daar twijfel ik aan", legt Thys uit. "Bij vrouwen kan je autisme gemakkelijk wissen. Het wordt vaak gezien als borderline. Terwijl het verschil natuurlijk belangrijk is. De manier van therapie is anders."

Ook ULB-professor klinische psychologie Ariane Bazan vindt dat Tine Nys Godelieve T. verafgoodde. Ze las voor uit de geschriften die Tine naliet. "'Ik hou van de lijnen in jouw gezicht', schreef ze onder meer. Dat is een verliefd aspect." Verder liet ze uitschijnen dat ook Tine niet wist of ze wel euthanasie wou. "'Zelfs als ik dood ben zal ik mij nog alleen voelen', lees ik hier."

Tot slot kwam er een scherpe vraag uit de jury. "Heeft u Tine ooit gekend", vroeg één van de juryleden. "Nee", antwoordde Bazan. "Hoe kan u dan tot deze conclusie komen?" "Ik heb het hele dossier doorploegd en handel in eer en geweten", aldus de professor.

Ariane Bazan, professor klinische psychologie aan de ULB, kwam tot de conclusie dat Tine volgens haar niet autistisch was. Tine kreeg deze diagnose enkele maanden voor haar dood. "Aangeboren autisme", vermeldde Godelieve T. (de derde beschuldigde arts, nvdr.) in een rapport. 

Bazan weerlegt dat: "Tine was niet ongeneeslijk ziek. Ze had geen autisme, maar borderline. (..) Borderline, een hechtingsstoornis, is geneselijk. Het is behandelbaar en kan in een groot deel van de gevallen zelfs spontaan overgaan. Over autisme kan de consensus ontstaan dat het ongeneeslijk is. (..) Ik denk niet dat zij autistisch is, maar daar kan over gediscussieerd worden. (..) Ze zou ook uitbehandeld zijn, maar ik heb niet het gevoel dat ze niet meer behandeld kon worden. (..) De betere periodes tussen 2003 en 2008 getuigen daarvan."

Volgens professor Bazan kampte Tine Nys op het einde van haar leven met drie problemen: liefdesverdriet, een cocaïneverslaving een een seksueel trauma. "De psychiater moest een dam vormen tegen het suïcidegevaar. Dat was de oplossing", aldus Bazan.

Ariane Bazan, professor klinische psychologie aan de ULB, is momenteel aan het getuigen. Ze werd opgeroepen door de advocaten van de familie Nys. In haar razendsnelle betoog overloopt ze het leven van Tine.

"Een constante in het leven van Tine Nys is het opzoeken van fysiek geweld. Ze bonkte met haar hoofd tegen de muur, ging extreem lopen,... (...) Ook de relatie met haar laatste vriend was gewelddadig. Ze gingen vaak in gevecht. Verder was ze verplicht om seksuele handelingen te stellen die ze niet tof vond. Dat blijkt uit haar dossier."

Erik Thys getuigt momenteel. Sophie Nys zocht op 6 juli 2010 contact met deze psychiater. Hij trad op als vertrouwenspersoon om op die manier inzage te krijgen in het medisch dossier van Tine.

Naar eigen zeggen nam hij op 15 juli 2010 contact op met dokter Godelieve T., een van de drie beklaagde artsen. "Zij vroeg een motivatie voor de inzage", zegt Thys. "Ik liet weten dat we meer duidelijkheid wilden over de euthanasieprocedure. Het zou de verwerking van Sophie kunnen verbeteren."

Uiteindelijk kwam het dossier pas vrij in 2016. Volgens Godelieve T. stonden er zaken in waarvan ze dacht dat Tine niet zou willen dat haar familie het zou weten. Wettelijk gezien mocht Sophie Nys het dossier echter via psychiater Erik Thys inkijken.