Grondwettelijk Hof vernietigt mobiliteitsvergoeding ‘cash for car’

‘Cash for car’, ook wel mobiliteitsvergoeding genoemd, laat werknemers toe hun bedrijfswagen in te ruilen voor meer loon, met dezelfde fiscale en sociale voordelen als de bedrijfswagen. Vijf organisaties, onder wie vakbonden en klimaatorganisaties, waren naar het Grondwettelijk Hof getrokken om de wet uit 2018 aan te vechten.

Met succes, zo blijkt nu. “Zowel het algemene opzet van de ontworpen regeling als bepaalde aspecten van de concrete uitwerking ervan zijn problematisch in het licht van de grondwettelijke beginselen van gelijkheid en niet-discriminatie”, zo staat in de conclusie van het arrest dat het Hof vandaag velde. Het Hof handhaaft de gevolgen tot, in voorkomend geval, nieuwe wetsbepalingen in werking treden en uiterlijk tot en met 31 december 2020. Tot dan blijft de regeling dus wel gewoon van kracht.

Op dit moment wordt “cash for car” gebruikt door ruim 600 werknemers bij 450 werkgevers. 

“Het Grondwettelijk Hof vernietigt op onze vraag cash for car. Cash for car lost mobiliteitsproblemen niet op, de begunstigden kunnen wagen verder blijven gebruiken. Daarnaast: ongerechtvaardigde fiscale koterij, voorbehouden aan werknemers die recht hebben op bedrijfswagen”, zo reageerde ACV-jurist Piet Van den Bergh op Twitter.

Ook ABVV is “zeer tevreden” met de uitspraak. “Het is discriminerend omdat de ene wel sociale bijdragen moet betalen op het volledige loon en de andere niet”, legt het hoofd van de studiedienst van de socialistische vakbond uit. “In principe is zo’n onderscheid mogelijk, maar dat kon hier niet verantwoord worden omdat het doel van de maatregel -groene mobiliteit- niet wordt bereikt. Het kan zijn dat een werknemer met zijn fiscaal voordeel bijvoorbeeld een eigen, nog vervuilendere wagen gebruikt om naar het werk te gaan.”

Jean-Marie Debaene benadrukt dat de bonden niet tegen maatregelen zijn om bedrijfswagens uit het verkeer te halen. “Integendeel, wij zijn naarstig op zoek naar alternatieven voor de salariswagens”, stelt hij.

Het systeem van ‘cash for car’ is voor alle duidelijkheid niet hetzelfde als het mobiliteitsbudget. Die regeling blijft voorlopig gewoon bestaan. Werknemers kunnen bij het mobiliteitsbudget het geld dat ze normaal gezien aan hun bedrijfswagen spenderen, aanwenden voor andere maatregelen. Zo kunnen ze bijvoorbeeld een kleinere wagen kiezen, of een deel van het budget gebruiken voor milieuvriendelijke verplaatsingen. Ook hier kunnen werknemers een deel van het bedrag cash opnemen, maar daar worden hogere belastingen op geheven dan bij cash for car.

Een overdonderend succes is ‘Cash for car’ tot nu toe niet geweest. Uit een recente studie van hr-dienstenbedrijf Acerta bleek dat nauwelijks 0,175 procent van de werknemers in 2019 gebruikgemaakt hebben van de maatregel. Volgens de federale regering was het echter nog te vroeg om een eerste balans van de wet op te maken.

Minister van Sociale Zaken Maggie De Block (Open Vld) betreurt de beslissing van het Grondwettelijk Hof. “De bedoeling was om de keuzevrijheid voor werknemers te vergroten. Maar de vakbonden vonden dit blijkbaar niet kunnen en hebben een procedure gestart”, aldus De Block.“De mensen die er gebruik van maken, kunnen tot het einde van het jaar de mobiliteitsvergoeding nog ontvangen. Vanaf 2021 zal die vergoeding dan belast worden zoals gewoon loon.”

Werkgeversorganisatie Voka maalt niet om de vernietiging van “cash for car”. “Cash for car werd weinig gebruikt”, zegt woordvoerder Kasper Demol. “Wij zien veel meer potentieel in het mobiliteitsbudget.” Ook volgens Agoria, de federatie van technologiebedrijven, kan met de vernietiging van “cash for car” weer gefocust worden op “één sterke maatregel”. “Het mobiliteitsbudget is niet perfect, maar is wel een stap in de juiste richting”, zegt Fabienne Martin, expert sociale zaken bij Agoria.

Volgens Martin is er wel nood aan een ruimer kader, zodat het mobiliteitsbudget vrijer besteed kan worden. “Zo mogen huisvestingskosten pas gefinancierd worden als werknemers verhuizen binnen een straal van 5 kilometer van hun werk. Dat zou moeten gelden voor iedereen die dichterbij gaat wonen”, stelt ze. “Maar ook bijvoorbeeld parkeerkosten aan treinstations zouden in het mobiliteitsbudget opgenomen moeten worden.”