CD&V-voorzitter Joachim Coens: ‘Een Vivaldi-coalitie is onmogelijk’

“Het kan me niet schelen dat mensen denken dat mijn opdracht mislukt is”, zegt Coens. “Het enige wat telt, is de toekomst van dit land. En die staat nu echt op het spel. De burger verwacht een oplossing.”

Lees ook het standpunt van Stavros Kelepouris: ‘Het idee van Coens zorgt voor meer moeilijkheden dan het oplost.’

Hij is blij dat hij eindelijk zijn gedacht kan zeggen, bekent de 53-jarige West-Vlaming. Twee maanden geleden ruilde hij zijn job als havenbaas in voor het voorzitterschap van CD&V. Na amper vier dagen benoemde de koning hem tot informateur. Een opdracht die hij zo discreet mogelijk probeerde in te vullen. Maar de duobaan met de flamboyante MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, die hij voordien nog nooit ontmoet had, bleek geen succes. Afgelopen vrijdag leverden ze hun opdracht weer in, zonder resultaat. De koning kwam opnieuw met een verrassende zet. Partijgenoot Koen Geens (CD&V), en vreemd genoeg niet Bart De Wever (N-VA), moet de meubelen redden.

“Ik was verrast, ja”, zegt Coens. “Ik ging ervan uit dat het De Wever zou worden uitgestuurd.”

Voelde u zich gepasseerd door Geens?

“Het is niet ik die beslis, wel het staatshoofd. Aangezien ik informateur was, was hij als vicepremier onze eerste onderhandelaar, samen met Servais Verherstraeten. Het is dus logisch dat hij in beeld komt. De discussie draait trouwens niet rond de persoon Geens, maar rond de vraag waarom CD&V, een partij met zo’n 15 procent, opnieuw aan zet moest komen. Als partij vonden we dat de twee grootste het veld in moesten. Nu worden wij weer gedwongen om een oplossing uit te dokteren.”

“PS en N-VA wilden niet samen aan zet komen, De Wever alleen had een te grote kans op mislukken, zo schatte de koning in. Geens is een getalenteerd politicus met veel ervaring, veel meer dan ik. Bovendien heeft hij een bredere opdracht en werkt alleen in plaats van met twee, waardoor hij meer bewegingsruimte heeft. Hij is verplicht aan de bevolking om de grote kloven te overbruggen, of dat toch te proberen.”

Vreest u geen Rutten-scenario, waarbij Geens te ver voor de partij gaat uitlopen?

“Neen. Als Geens een akkoord uit de brand sleept voor een coalitie met CD&V, dan zal onze partij daar inhoudelijk mee eens moeten zijn. Ieder speelt zijn rol. Hij zal met CD&V moeten rekening houden.”

U zei op het partijbestuur dat u blijft gaan voor paars-geel. Zal Geens zich daaraan houden?

“Koen heeft een open opdracht gekregen van de koning om een regering te vormen. Wij houden vast aan een meerderheid langs Vlaamse kant. Voor ons is dat essentieel voor de stabiliteit van het land. Ik hanteer de volgende logica: na de verkiezingen is het best mogelijk dat er zich, vrij spontaan, op basis van ideologie zich een meerderheid vormt, centrumlinks, centrumrechts, noem maar op. Als je nu na maanden vaststelt dat zoiets niet mogelijk is, dan moet je nadenken over andere mechanismen. Waarom zou je dan niet vertrekken vanuit de meerderheden die er al zijn gevormd op regionaal niveau? Samen kan je een afspiegelingsregering vormen. Het zou de oplossing kunnen zijn om uit de impasse te geraken.”

“Ook voor de PS is dit niet onlogisch. Vorige legislatuur moesten ze vanuit de Waalse regering oppositie voeren tegen de federale regering, waar MR en N-VA in zaten. Zo’n gelukkige ervaring hebben ze daar niet mee. Ik weet ook wel dat Brussel en de Duitstalige gemeenschap meetellen, maar waarom zouden de twee grootste gewesten niet samen het heft in handen kunnen nemen?”

Ecolo zou dan ook in een federale regering komen, zonder Groen, mét N-VA.

“Het is wat het is. Het kan wel een vertrekpunt zijn voor verdere onderhandelingen. Als Ecolo niet wil meedoen, omdat ze niet met N-VA willen praten of omdat ze Groen niet willen lossen, dan kunnen we dat vaststellen. Maar dit mechanisme kan wel een en ander in gang zetten.”

De regenboogcoalitie zou alle kanten uitschieten, zei u eerder. Hetzelfde dreigt voor een regeringsvorming zoals u ze nu voorstelt.

“In Vivaldi zitten vier Vlaamse partijen en heb je niet eens een meerderheid. Je zit er bovendien met een dubbel probleem: niet enkel tussen de vier partijen schiet het alle kanten uit, ook tussen het Vlaamse en federale niveau is dat het geval. Bij een afspiegelingsregering vermijd je tenminste dat je voortdurend in conflict komt met de Vlaamse of Waalse regering.”

In zo’n afspiegelingscoalitie zouden PS en N-VA verzoend moeten geraken. Dat is na maanden niet gelukt, met deze formule wel?

“Er zijn veel pogingen geweest, maar we moeten blijven zoeken waar er convergenties zijn. Het gaat over het belang voor het land. Zonder ons erbij is paars-geel mislukt, met ons erbij was het verhaal nog niet af. De koninklijk opdrachthouder kan nu voortwerken.”

Sluit u 100 procent zeker uit dat CD&V niet in een Vivaldi-coalitie stapt?

“Onze positie is duidelijk. Er zijn nu mensen die zeggen dat als de ene formule mislukt, automatisch Vivaldi op tafel komt. (nadrukkelijk) Er is geen ander verhaal. Niet enkel wij, maar ook Open Vld en sp.a hebben problemen met Vivaldi. Er is op dit ogenblik geen coherent, inhoudelijk verhaal mogelijk.”

U gaat ervan uit dat CD&V in een paars-gele constellatie haar inhoudelijke punten kan waarmaken, bijvoorbeeld op sociaal vlak?

“We kijken in Vlaanderen al snel naar N-VA. Niet onterecht, de partij haalde 1 miljoen stemmen. Maar de PS is nog altijd de grootste in Wallonië. Je zou kunnen zeggen dat ik ook mijn wagonnetje aan de socialisten aanpik. We vinden in hen een bondgenoot om onze sociale ambities te realiseren: koopkracht verhogen, de vergrijzing voorbereiden. Voor andere thema’s hebben we meer overlap met N-VA, zoals staatshervorming of de ethische dossiers.”

Hoe belangrijk zijn die ethische dossiers voor jullie?

“Toen Magnette zijn poging ondernam om een paars-groene regering te vormen, zaten we in een zeer rare constellatie. Plots voerden socialisten en liberalen de forcing in het parlement rond abortus en euthanasie. Als men ons meewil in een regering, moeten onze standpunten gerespecteerd worden. Je gaat toch ook niet aan de groenen vragen om hun klimaatambities op te bergen, omdat zoiets wel in het parlement kan gestemd worden? Je kan die thema’s perfect binnen de regering afpunten.”

Kan dat wel met Open Vld erbij?

“Wij stellen geen exclusieven. Ons punt is enkel dat we een stabiele meerderheid willen langs beide kanten van de taalgrens.”

“Binnen de christendemocratische familie zien we drie grote stromingen. Vanuit het personalisme hebben we een zeer duidelijke sociale component, kijk ook naar onze banden met Beweging.net. Daarnaast is het vrije initiatief erg belangrijk voor ons: het economische en ondernemerschap. Niet alle oplossingen moeten van de overheid komen, maar ook mensen moeten hun verantwoordelijkheid opnemen. Daar vinden we raakvlakken met de liberalen. En tot slot kijken we ook met een ethische bril naar de maatschappij. Op dat vlak zitten we op een heel andere lijn dan Open Vld.”

Hoe kijkt u terug naar uw informateurs-opdracht? Bouchez wilde Vivaldi, u niet.

“Georges-Louis en ik hebben een goede verstandhouding. Uiteraard moet je als partijvoorzitter je eigen lijn houden, maar we hebben dat altijd in alle openheid besproken. Er was geen sprake van tegenwerkende krachten.”

“Ieder heeft zijn eigen persoonlijkheid. Ik heb geprobeerd om mijn opdracht in alle discretie uit te voeren. En het is ook wel zo dat er in dit land twee verschillende publieke opinies leven. De politieke klassen en de media groeien uit elkaar.”

Het was niet erg slim van Bouchez om het unitaire België te bepleiten.

“Als Bouchez verklaart dat het Belgische niveau meer verantwoordelijkheid moet krijgen, dan is dat omdat hij ervaart dat een aantal dingen niet functioneren. Die vaststelling delen we. We willen allemaal dat de zaken efficiënter verlopen.”

MR blokkeert een communautaire toenadering tussen PS en N-VA. Of ziet u nog marge?

“Alle Franstalige partijen begrijpen dat er gesleuteld moet worden aan de huidige werking van de overheid, ook de MR. De vraag is alleen hoe je dat invult en hoe je de zaken benoemt. Politiek dichter bij mensen brengen klinkt bijvoorbeeld al minder bedreigend dan het land opsplitsen. En waarom niet voor een creatievere invulling gaan?”

Bevoegdheden niet opsplitsen per regio maar per subregio, zoals Johan Vande Lanotte (sp.a) voorstelt?

“Dat kan. Op de arbeidsmarkt kunnen we het beleid beter afstemmen per stad of subregio. Maar kijk bijvoorbeeld ook naar de preventie in de gezondheidszorg. Als we vanuit Vlaanderen investeren in kankerpreventie, dan vermijden we daardoor uitgaven in de gezondheidszorg. Maar die winsten zitten op het federale niveau. Daardoor is er weinig motivatie. Dat mechanisme moeten we herbekijken. Als je je best doet, moet je daarvoor beloond worden.”

Wat als het niet lukt? U sprak het woord ‘verkiezingen’ als eerste onderhandelaar uit.

“Nieuwe verkiezingen zijn mogelijk als alle andere pistes doodlopen. Maar wenselijk is het niet. De burger heeft al eens gekozen, vorig jaar in mei. Alle partijen die nu rond tafel zitten, moeten goed beseffen dat nieuwe verkiezingen niet per se een oplossing zullen bieden. Integendeel.”