Mensenrechtenrapport: "Honderden door de VS uitgezette Salvadoranen vermoord, verkracht of mishandeld in thuisland"

Al jaren vluchten Salvadoranen in grote aantallen hun land uit, meestal naar Mexico en verder naar de VS. Net als in de buurlanden Guatemala en Honduras liggen de vrijwel uitzichtloze economische situatie, maar vooral het geweld en de mensenrechtenschendingen aan de basis van die vlucht. In El Salvador hebben straatbendes zo goed als alle macht in handen. Maar ook paramilitaire organisaties deinzen voor niets terug. Het land heeft een van de hoogste moordcijfers ter wereld. Ook seksueel geweld komt er heel vaak voor.

Die context wordt door de Verenigde Staten genegeerd, stelt de mensen­rechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) in een nieuw rapport, ondanks internationale wetgeving die het verbiedt om mensen die het gevaar lopen vervolgd of gemarteld te worden, naar hun land terug te sturen. Volgens HRW werden vele Salvadoranen de voorbije jaren door de VS uit het land gezet, terwijl heel duidelijk was dat ze gevaar liepen in eigen land. "De VS moet hiervan geweten hebben, want de gevallen werden publiek gedocumenteerd en Salvadoranen maken het ook duidelijk bij hun asielaanvraag in welke situatie ze verkeren."

Geen enkele organisatie of overheid volgt op wat er met gedeporteerde Salvadoranen gebeurt zodra ze terug in hun land zijn. Met dit rapport probeert HRW daar een beter zicht op te krijgen. Volgens HRW zijn de voorbije jaren honderden Salvadoranen vermoord of mishandeld, nadat ze door de VS naar hun land waren teruggestuurd.

HRW heeft weet van 138 gedeporteerde Salvadoranen die tussen 2013 en 2019 werden vermoord door bendeleden, de politie, soldaten, doodseskaders of hun ex-partner. De meerderheid onder hen werd binnen de twee jaar na hun deportatie vermoord door dezelfde mensen aan wie ze probeerden te ontsnappen door naar de VS te vluchten.

HRW geeft onder meer het voorbeeld van de 17-jarige Javier, die in 2010 op de vlucht sloeg omdat straatbendes hem wilden inlijven. Hij trok naar zijn moeder, die eerder al naar de VS was gevlucht. Zijn asielaanvraag werd echter afgekeurd en in 2017 werd de jongen uit de VS gezet. Hij was toen 23. Vier maanden later werd Javier vermoord door bendeleden van de beruchte Mara Salvatrucha, een van de twee grote bendes in El Salvador.

Naast dat aantal doden heeft HRW ook weet van 70 anderen die mishandeld, verkracht of gemarteld werden of vermist raakten nadat ze naar El Salvador waren teruggekeerd. Maar het eigenlijke aantal doden en mishandelden ligt waarschijnlijk veel hoger, stelt HRW, aangezien de meeste misdaden in El Salvador niet officieel gedocumenteerd worden. Ook het geweld door de overheid wordt in de doofpot gestoken.

"Verschrikkelijk veel Salvadoranen zijn na hun deportatie het slachtoffer van moord, verkrachting en ander geweld, terwijl de Amerikaanse regering het Salvadoranen steeds moeilijker maakt om asiel te krijgen", besluit Alison Parker, medeauteur van het rapport. "De Amerikaanse regering knijpt de ogen dicht voor de dodelijke gevolgen van haar harteloze beleid."

Tussen 2014 en 2018 zette de VS 11.000 Salvadoranen uit het land. Van de asielaanvragen werd in die periode 18 procent goedgekeurd. In Mexico wordt 36 procent van de Salvadoraanse asielaanvragen goedgekeurd, in andere Centraal-Amerikaanse landen meer dan 70 procent. (De tekst gaat voort onder de video.)

HRW roept de VS op om "degenen die de grens oversteken, met waarde te ontvangen en hen een eerlijke kans te geven om uit te leggen waarom ze bescherming nodig hebben". De VS moet ook de risico's in acht nemen die gedeporteerde Salvadoranen in eigen land lopen, zeker als ze al geruime tijd in de VS verblijven. HRW vraagt de VS ook om een aantal verstrengde migratieregels in te trekken.

Human Rights Watch wijst echter niet enkel met een beschuldigende vinger naar de Verenigde Staten. De organisatie acht ook de straatbendes direct verantwoordelijk, die op een meedogenloze manier gedeporteerde mensen opjagen als waren het beesten. En ook de Salvadoraanse overheid heeft boter op het hoofd: ze slaagt er maar niet om haar burgers beter te beschermen en misdaden blijven onbestraft. Meer nog, ook de overheid is schuldig aan moorden en mishandeling.

Steeds meer Salvadoranen kiezen er door de verstrengde Amerikaanse migratieregels en de gevaarlijke illegale tocht naar de VS voor om naar Europa te vluchten. Ook in ons land is het aantal Salvadoranen dat asiel aanvraagt, vorig jaar opvallend gestegen. VRT NWS sprak in de zomer van 2019 met een Salvadoraans gezin dat het geweld in eigen land is ontvlucht en in België asiel heeft gekregen. Klik hier om het volledige interview te bekijken en meer te lezen over de situatie in El Salvador.