Het Afrikaanse gordeldier is in gevaar door schubbensmokkel
Net als de olifant of de neushoorn wordt ook het Afrikaanse gordeldier in zijn voortbestaan bedreigd door stropen en smokkel naar Azië, waar ze als grondstof voor medicijnen dienen.
De jacht op internationale criminele netwerken die de schubben van gordeldieren smokkelen moet worden geïntensiveerd. Als dat niet snel gebeurt, is het spoedig gedaan met de vier soorten schubdieren in Afrika, die inmiddels ernstig bedreigd worden in hun voortbestaan. Politiediensten in Afrika, vooral Nigeria zouden daarvoor moeten samenwerken met de ontvangende landen, zoals China en Vietnam.
Gordeldieren zijn de meest gestroopte en gesmokkelde diersoorten. De particuliere opsporingsorganisatie Wildlife Justice Commission (WJC) in Den Haag bracht de afgelopen vier jaar de internationale smokkelroutes in kaart en hielp bij het opsporen van grote partijen schubben en het pakken van criminelen. WJC pleit voor een intensieve samenwerking tussen herkomstlanden en landen waar de smokkel naartoe gaat.
In het WJC-rapport ‘De snelle groei op industriële schaal van de smokkel van schubben van gordeldieren’, dat gisteren uitkwam, staat dat in de periode van 2016 tot en met 2019 alleen al 206.000 kilo gesmokkelde schubben zijn onderschept in Azië en Afrika. Dat is waarschijnlijk een klein deel van de totale illegale handel in gestroopte schubdieren.
Het vlees van de gordeldieren wordt meestal in Afrika op lokale markten als wild verkocht en gegeten. Het gewicht aan in beslag genomen schubben staat omgerekend volgens WJC gelijk aan de schubben van ruim 570.000 kleine Afrikaanse boomschubdieren, of van zo’n 57.000 reuzegordeldieren.
Grote criminele netwerken
“Nigeria speelt een hoofdrol. Meer dan 50 procent van de schubben die zijn onderschept komen hier vandaan”, zegt Sarah Stoner, directeur opsporingsonderzoek van het WJC dat dertig undercoverdetectives wereldwijd heeft ingezet en veel data-analisten in dienst heeft. Vooral de haven van Lagos, Nigeria, wordt door criminele netwerken gebruikt om de schubben, vaak in grote containers, te smokkelen naar Azië.
“In Nigeria komen de schubben van gestroopte gordeldieren bijeen voor transport, maar waar in Afrika de schubdieren worden gestroopt, gepeld en de schubben worden verzameld is onduidelijk”, zegt Stoner. Ze vermoedt dat instabiele landen als de Centraal Afrikaanse Republiek en de Democratische Republiek Congo een grote rol spelen in de strooppraktijken. “Maar we hebben flinke gaten in onze informatievoorziening over de organisatie hiervan.”
Stoner wil ook weten welke criminele organisaties, met welke leiders, achter de handel in gestroopte dieren zitten. Stoner gaat ervan uit dat het grote criminele netwerken zijn. “Ze hebben hun handel in korte tijd verplaatst van Kenia naar Nigeria als uitvalsbasis.” Ze ziet de smokkel van ivoor teruglopen, omdat de prijs per kilo is gedaald. “De criminelen schakelen over op de illegale handel in schubben.” Ook ziet ze een toename in de handel in klauwen en tanden van leeuwen, die heel populair zijn in Azië.
Een reeks aan toepassingen
De smokkel is vooral gericht op China. Sinds 2019 is Vietnam de grootste bestemming geworden, maar veel schubben gaan van daaruit per vrachtwagen de grens over naar China. In China wordt van de schubben traditionele medicijnen gemaakt tegen leverfalen, huidziektes, kanker, het uitblijven van menstruatie, artritis en tal van andere toepassingen, waarvan nooit bewezen is dat het werkt.
Tot tien jaar geleden werd er vooral gejaagd op de vier soorten Aziatische schubdieren, maar nu die bijna zijn uitgestorven, zijn de Afrikaanse soortgenoten het doelwit geworden van massale strooppartijen en smokkel. In China is het legaal om schubben te verwerken in medicijnen. Zo’n 209 farmaceutische bedrijven hebben hier een licentie voor. WJC schat dat zij 400.000 kilo aan schubben per jaar nodig hebben. Legaal is slechts 10 procent van deze hoeveelheid verkrijgbaar. “Het is een grijs gebied”, zegt Stoner. “Het maken van medicijnen van schubben is legaal, maar de smokkel van gestroopte gordeldieren is illegaal. Toch weten handelaren met vergunning de smokkelwaar wit te wassen.”
Optimisme
Toch is Stoner enigszins optimistisch, want China steekt samen met WJC tijd in de opsporing van de smokkel. Ook heeft het land besloten dat sinds dit jaar medicijnen die schubben als bestanddeel hebben, niet meer vallen onder de nationale verzekering. Stoner verwacht hier veel van als het gaat om het terugdringen van illegaal geïmporteerde schubben uit Afrika.
De opsporing, vooral in Vietnam, richt zich volgens haar nog te veel op de inbeslagname van partijen illegale schubben en niet op de opsporing van internationaal opererende criminele netwerken en hun bazen. WJC wil dat containers met smokkelwaar worden gevolgd van het begin tot de eindbestemming om zo de hele keten te kunnen oprollen.
Hoeveel gordeldieren er nog in Afrika leven, is niet bekend. Een telling of schatting is volgens Stoner van groot belang om te weten of de diverse soorten een kans hebben om te overleven.