Gingen noord en zuid in België voor 't eerst anders stemmen bij verkiezingen van 1894, zoals Hendrik Vuye stelt?

Begon het "verkiezingsschisma" in België op de verkiezingsdag van zondag 14 oktober 1894, zoals Hendrik Vuye gisteravond in "De afspraak" stelde? Historicus Maarten Van Ginderachter van de universiteit Antwerpen geeft zijn mening in “De wereld vandaag” op Radio 1.

“Beweren dat de barst van België in 1894 begonnen is, gaat helaas te ver”, meent Van Ginderachter. “Historici noemen dit een teleologische voorstelling van zaken, vanuit de kennis van het heden het verleden interpreteren, de geschiedenis naar het beeld van nu kneden. Dit is denken dat de communautaire tegenstellingen van vandaag ook in het verleden allesbepalend waren. Tot de Eerste Wereldoorlog overheerste de sociaal-economische tegenstelling in België alles.”

Bekijk hieronder de uitspraak van Hendrik Vuye in "De afspraak" van gisteravond (en lees voort onder de video):

Van Ginderachter erkent wel de historische omwenteling die verkiezingen van 1894 waren. Het waren de eerste verkiezingen met algemeen meervoudig stemrecht voor mannen ouder dan 25. Dat betekent dat elke man een stem mocht uitbrengen. Rijkere mannen of mannen met een diploma hadden meerdere stemmen.

De verkiezingen van 1894 betekenden de grote doorbraak van de socialistische Belgische Werkliedenpartij, de voorloper van de SP.A en de PS. In Charleroi, Luik, Bergen en Verviers werden ze meteen de grootsten. Tegelijk bleef Vlaanderen over de hele lijn katholiek.

Beluister hieronder het gesprek met Maarten Van Ginderachter in "De wereld vandaag" (en lees voort onder de audio):

Van Ginderachter: “Plots vertienvoudigde het aantal stemmen. Maar er zat wel een addertje onder het gras: mensen uit bepaalde bezittende klassen mochten meerdere stemmen uitbrengen.”

“Wat Vuye stelt is ook niet helemaal onjuist”, vindt Van Ginderachter. “Er zijn duidelijk aanwijzingen om te stellen dat Vlaanderen en Wallonië in dat historische jaar anders hebben gestemd. De kiesresultaten waren anders in verstedelijkte geïndustrialiseerde arrondissementen dan op het platteland. Plots bleken er in 1894 socialistische bolwerken te zijn in Luik of Charleroi, maar er was er ook een in Gent."

"Tegelijk waren er hele lappen in Luxemburg of Namen waar even katholiek als in Vlaanderen werd gestemd. Het was dus geen voorafspiegeling van de huidige communautaire tegenstelling tussen de gemeenschappen, de lat lag tussen industrialisering en rurale landbouw.”

Van Ginderachter situeert het sleutelmoment voor Wallonië en Vlaanderen vooral na de Eerste Wereldoorlog. “Deze oorlog heeft de kaarten flink geschud. De Duitse overheersers hebben ingespeeld op Vlaamse ongenoegens om België te verzwakken. Vanaf 1919 en het algemeen enkelvoudig stemrecht heeft de Katholieke Partij erg ingezet op het Vlaamse aspect, vooral om de rode golf uit Wallonië en de steden te stoppen."

"Op dat moment zien we dat het Vlaams-nationalisme sterker ingebed geraakt op het platteland. Dat had alles te maken met de hongercrisis van de Eerste Wereldoorlog. De honger was groter in de steden. Stedelingen verweten plattelanders profiteurs te zijn. De plattelanders gingen net dat verwijt als geuzennaam dragen. Dus ook hier tekent zich weer de kloof af die bepaald wordt door sociale omstandigheden.”

“Vandaag is de situatie geheel anders en zijn er duidelijk stemverschillen waar je niet meer om heen kan”, besluit Van Ginderachter. “We hebben bijna twee democratieën. Maar is dat probleem onoverkomelijk? De brexit en de polarisering rond de
Amerikaanse president Donald Trump bewijzen toch ook dat democratie een soort politieke conferentie tussen verschillende meningen is.”