Ook Europese Commissie kritisch over praalwagens: ‘Dit moet stoppen. Dit heeft geen plaats in Europa’

“Hoewel Aalst Carnaval veel meer is dan dat, doen deze feiten toch afbreuk aan onze waarden en de reputatie van ons land.” Premier Sophie Wilmès kan niet lachen met de Joodse karikaturen in de Aalsterse stoet. Volgens de federale regering brengen ze “het samenleven in gevaar”. Wilmès, zelf van Joodse afkomst, hield zich de afgelopen dagen weg van de controverse. Zondag verstuurde zij toch een persbericht. “Het komt dus de bevoegde instellingen en justitie toe om te bepalen of de gebeurtenissen die tijdens het carnaval hebben plaatsgevonden, in strijd zijn met de wet.”

De internationale druk op België, onder meer vanuit Israël, speelde hier allicht een rol in. Volgens het kabinet-Wilmès was haar statement doorgesproken met coalitiepartners CD&V en Open Vld. Bronnen binnen CD&V bevestigen dit. In Franstalig België krijgt Wilmès bijval. “Carnaval werkt bevrijdend, behalve wanneer het haat en minachting losmaakt”, tweette PS-voorzitter Paul Magnette. “Deze viering moet een viering blijven die iedereen omvat, en niet op elkaars stigma speelt”, klinkt het bij Georges-Louis Bouchez (MR).

Europees Parlementslid Guy Verhofstadt (Open Vld) is het eens met Wilmès. “Aalst is beter dan dit. België is beter dan dit”, schreef hij op Twitter.

“Het is duidelijk voor mij: Aalst carnaval is een schande. Dit moet stoppen. Dit heeft geen plaats in Europa”, zegt vicevoorzitter Margaritas Schinas van de Europese Commissie op Twitter.  “Het is duidelijk voor mij: Aalst carnaval is een schande. Dit moet stoppen. Dit heeft geen plaats in Europa”, die binnen de Commissie bevoegd is voor ‘de bevordering van onze Europese levenswijze’. 

Eerder op de dag had ook een woordvoerder van de Commissie al zijn afkeuring geuit tijdens de dagelijkse persbriefing. “Het zou vanzelfsprekend moeten zijn dat dergelijke beelden niet thuishoren op Europese straten 75 jaar na de Jodenvervolging”, zei hij. “De positie van de Commissie is duidelijk: we verzetten ons tegen elke vorm van antisemitisme en deze vertoning is niet te vereenzelvigen met de waarden en normen waarop de EU is gebouwd”, klonk het.

De Commissie heeft nog geen contact opgenomen met de Belgische regering over de zaak. “Juridisch is het aan de nationale autoriteiten om op te treden”, maakte de woordvoerder duidelijk. “We hebben op dit moment nog geen exacte informatie over welke actie we zullen ondernemen”, voegde hij toe. Intussen zijn wel al een aantal klachten over Aalst carnaval binnengelopen bij de Europese Commissie. “We zullen die bekijken”, klonk het.

Video: ‘Aalst is geen racistische stad’

‘Groteske overdrijving’

N-VA, de partij van de Aalsterse burgemeester Christoph D’Haese, ziet dan weer geen groot probleem. Vlaams minister Ben Weyts (N-VA), zelf aanwezig op Aalst Carnaval, spreekt van een ‘groteske overdrijving’. “Je kapittelt geen heel feest en een hele stad op basis van enkele deelnemers. Wilmès laat uitschijnen dat heel Aalst Carnaval vol antisemieten loopt. Terwijl 99,9 procent van de carnavalisten geen enkele referentie heeft gemaakt aan Joodse thema’s.” 

D’Haese noemt de uitlatingen van Wilmès wereldvreemd. “Ik heb de afgelopen dagen proberen te de-escaleren. Er was in Aalst nogal wat animositeit over de oproep vanuit Israël. Maar ik denk dat de parodieën niet van die aard zijn om als antisemitisch te worden gekwalificeerd.”

Daar zijn experts het niet over eens. Carnavalisten hadden zich bijvoorbeeld verkleed als orthodoxe joden en mieren. Volgens hen verwees het woord ‘mier’ naar het Aalsters voor ‘muur’, wat dan weer op zijn beurt naar de Klaagmuur zou verwijzen. Joden als mieren of insecten voorstellen, refereert volgens deskundigen aan propagandabeelden uit het nazisme.

‘Volharden in de boosheid’

Terwijl Michael Freilich (N-VA) zich tevreden uitte dat de grotere carnavalsgroepen niet te controversieel uit de hoek kwamen, voelde Claude Marinower (Open Vld) zich diep gekwetst. “Dit is volharden in de boosheid met de bedoeling mensen te beledigen.” Hans Knoop, woordvoerder van het Forum der Joodse Organisaties, betreurt dat er tijdens de carnavalsstoet in Aalst opnieuw Joodse karikaturen zijn gebruikt. Ook internationaal weerklinkt kritiek: het invloedrijke American Jewish Committee (AJC) vraagt dat de Europese Unie een onderzoek start.

Zo blijft de druk op het volksfeest in Aalst toenemen en rijst de vraag: wat nu? “De specifieke context van carnaval zorgt ervoor dat dit nog altijd binnen de grenzen valt van wat volgens het Grondwettelijk Hof wettelijk aanvaardbaar is onder het recht op vrije meningsuiting”, zegt grondwetspecialist Jogchum Vrielink (Université Saint-Louis). “Juridisch was er tot nu toe geen sprake van strafbaar gedrag, onder andere omdat het vereiste kwaadwillig opzet ontbrak. Maar ik wil er toch op wijzen dat als men er steeds weer een schep bovenop doet, rechters dit op den duur wellicht als kwaad opzet kunnen gaan zien.”