5 redenen om vaker dankbaar te zijn (ook na Warmste Week): minder stress, meer geluk en betere nachtrust
De Warmste Week is aan zijn laatste dag toe. Iemand bedanken die voor jou in 2020 het verschil heeft gemaakt: daar draait het dit jaar om. Je dankbaarheid tonen, dat kan je op bijzonder uiteenlopende manieren doen. Hoe dan ook: het heeft duidelijk positieve gevolgen voor onze geest en ons lichaam, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. We lijsten vijf belangrijke gevolgen van dankbaarheid op.
"Bedankt", "dankjewel", "dank u": het zijn woorden die we dagelijks gebruiken, zonder stil te staan bij de betekenis. Het zijn vaak holle woorden, beleefdheidsformules. We zéggen het gewoon, ook wanneer we ons niet echt dankbaar voelen.
Dankbaarheid is nochtans iets wonderlijks. Er zijn honderden wetenschappelijke studies naar de positieve effecten van dankbaarheid. Je dankbaar voelen wordt gelinkt aan minder stress, diepere slaap en een betere gezondheid. Het maakt mensen vriendelijker, hulpvaardiger en minder materialistisch.
Het mooist van al: dankbaarheid kan je stimuleren, zelfs als je niet "het dankbare type" bent. Later in dit artikel volgen enkele eenvoudige oefeningen om meer dankbaarheid in je leven te brengen.
Dankbare mensen zijn minder materialistisch. Dat komt volgens onderzoek omdat ze zich goed in hun vel voelen. Ze zijn gemiddeld iets gelukkiger en hebben daarom minder behoefte aan nieuwe bezittingen.
Materiële bezittingen maken overigens minder gelukkig dan je zou denken. We overschatten vaak het effect van een nieuwe aankoop op ons geluksniveau. Je nieuwe auto is nog geen week oud en je pril eigenaarsgeluk begint al weg te ebben. De fantastische smartphone waar je zo naar uitkeek, lijkt na een paar maanden al hopeloos verouderd.
Wetenschappers noemen dat “hedonische adaptatie”. Wat er ook gebeurt, je geluk keert snel terug naar het oude, vertrouwde niveau.
Als je je geluk toch een stevige boost wil geven, dan koop je beter geen bezittingen maar ervaringen. Niet een paar schoenen of een horloge, maar een weekendje uit, een concert of lekker etentje. Mensen ervaren volgens onderzoek meer dankbaarheid na het kopen van een ervaring dan na het kopen van materiële dingen. En dat gevoel van dankbaarheid maakt je dan weer gelukkiger. Het werkt dus in twee richtingen.
Het is iets om even bij stil te staan, als je op zoek bent naar een passend geschenk. Koop eens een leuke ervaring en niet een zoveelste “ding”. Meer dankbaarheid, meer geluk.
Dankbare mensen slapen beter. Ze vallen sneller in slaap, slapen langer en hun slaapkwaliteit is beter. Dat komt volgens één studie door hun “pre-slaap cognitie”. Dat zijn de gedachten, herinneringen en beelden die door je hoofd gaan, net voor je in slaap valt.
Het is al langer bekend dat mensen met slaapproblemen dat moment anders beleven. Zij piekeren voor het in slaap vallen vaker over hun problemen of over negatieve dingen die die dag gebeurd zijn. Ze maken zich ook meer zorgen over een zoveelste slapeloze nacht. Dat gepieker heeft een omgekeerd effect. Het zorgt ervoor dat je nòg slechter slaapt. Een soort vicieuze cirkel, dus.
Dankbare mensen hebben voor ze in slaap vallen meer positieve gevoelens en gedachten, bijvoorbeeld over fijne dingen die ze die dag beleefd hebben. Ze piekeren minder over problemen of over de komende nacht. Ze zijn gemiddeld minder depressief en ook dat is goed voor je slaapkwaliteit.
Wetenschappers hebben onderzocht of dankbaarheidsoefeningen je slaapkwaliteit kunnen verbeteren. Bij één studie werden 119 jonge vrouwen opgedeeld in groepen. Eén groep schreef elke avond over dingen waar ze dankbaar voor zijn. Een andere groep schreef over alledaagse gebeurtenissen, dus zònder focus op dankbaarheid. De slaapkwaliteit verbeterde alleen bij de dames in de dankbaarheidsgroep. Ook hun algemeen welzijn en hun bloeddruk gingen erop vooruit.
Bij een gelijkaardige studie met jongeren was er géén verbeterde slaapkwaliteit. Er zijn dus nog wel wat onduidelijkheden, of zoals wetenschappers het graag formuleren: "Meer onderzoek is nodig."
Laat dat je vooral niet tegenhouden. Een dankbaarheidsoefening voor het slapen kost weinig tijd en het is snel geleerd. En baat het niet, dan schaadt het niet.
Dankbare mensen zijn gezonder. Ze doen vaker gezonde activiteiten en ze zoeken sneller hulp bij gezondheidsproblemen. Dat blijkt uit verschillende studies.
Dankbaarheid kan ook helpen bij het voorkomen van chronische ziektes. Dat komt onder andere omdat het ontstekingsremmend werkt. Chronische ontstekingen spelen dan weer een rol bij heel wat gezondheidsproblemen.
Ook als je tòch ziek wordt, kan dankbaarheid misschien helpen. Hartpatiënten die een dankbaarheidsdagboek bijhouden, voelen zich volgens een kleine studie beter. Ze slapen ook dieper en zijn minder vermoeid. De onderzoekers besluiten dat dankbaarheid de levenskwaliteit van hartpatiënten kan verbeteren.
Toch is het nog te vroeg voor grote conclusies. Er is nog niet veel degelijk onderzoek naar de gezondheidseffecten van dankbaarheid. We weten op dit moment veel meer over de psychologische effecten. Die zijn wél al grondig bestudeerd. Het weinige onderzoek dat er is, is wel hoopgevend.
Dankbare mensen krijgen minder snel een burn-out. Dat blijkt uit onderzoek bij atleten, leerkrachten en mensen die werken in de geestelijke gezondheidszorg.
Ook als je niet het dankbare type bent, is er goed nieuws. Dankbaarheidsoefeningen kunnen dan helpen bij het voorkomen van burn-out. Je kan bijvoorbeeld regelmatig stilstaan bij de positieve aspecten van je werk: een sympathieke collega, een leuk compliment, een fijne gebeurtenis. Die momenten bewust koesteren, heeft dus een beschermend effect.
Dankbaarheid verbetert ook het welbevinden op de werkvloer. Als leidinggevenden regelmatig “dankjewel” zeggen, dan voelen werknemers zich beter. Ze zijn hulpvaardiger en hebben meer respect voor collega’s.
Volgens een studie van de Universiteit van Pennsylvania presteren mensen zelfs beter na een “dankbaarheid-peptalk”. Dat komt volgens de onderzoekers omdat dankbaarheid ervoor zorgt dat je je gewaardeerd voelt. En dat verhoogt je motivatie om zelf een steentje bij te dragen.
De auteurs van een andere studie pleiten voor meer dankbaarheid op de werkvloer. Bedrijven kunnen volgens hen veel doen om te zorgen dat werknemers zich gewaardeerd voelen. Zo kan meer tijd voorzien worden om prestaties te vieren. Leidinggevenden kunnen ook aangemoedigd worden om wat vaker een compliment te geven.
Dankbaarheid heeft volgens een grote overzichtsstudie een brede waaier aan “pro-sociale effecten”. Het maakt je vriendelijker, vrijgeviger en hulpvaardiger. Het stimuleert vergevingsgezindheid, empathie en respect.
Dankbaarheid speelt ook een belangrijke rol in relaties. Het herinnert je aan de waarde van je relaties. Zo vergeet je niet hoe belangrijk de mensen in je omgeving zijn. Dat besef maakt je zorgzamer en vriendelijker.
Het is ook goed om je dankbaarheid regelmatig te tonen. Een compliment kan deugd doen, dat weten we allemaal. Dat gevoel van waardering maakt volgens onderzoek dat je meer geneigd bent om goed te doen voor anderen. Het maakt je dus, alweer, "pro-socialer". Zo krijg je een soort sneeuwbaleffect. Door dankbaar te zijn, stimuleren we letterlijk het goede in elkaar.
Dankbaarheid is ten slotte ook goed voor je liefdesleven. Partners die regelmatig de tijd nemen om elkaar te bedanken, voelen zich meer verbonden. Ze doen meer voor elkaar en ze vinden het makkelijker om te spreken over hun problemen.
De titel van een recente studie vat het mooi samen: “Het zit in de kleine dingen: dagelijkse tekenen van dankbaarheid zijn “booster shots” voor romantische relaties”.
Dankbaarheid is iets dat je kan leren. Er zijn verschillende technieken, dus je kan zelf kiezen welke "booster shot" voor jou het best werkt.
- Schrijf over enkele dingen waar je dankbaar voor bent. Je kan bijvoorbeeld even nadenken over fijne dingen die gebeurd zijn tijdens de voorbije dag(en). Het helpt ook als je je beperkt tot 3 à 5 dingen. Meer is niet noodzakelijk beter.
- Schrijf een "bedankbriefje" aan iemand die je waardeert. Je hoeft de brief zelfs niet te posten, al is dat natuurlijk wel een meerwaarde. Geen tijd om te schrijven? Dan kan het ook zonder pen en papier. Gewoon even denken aan de persoon die je waardeert.
- Je kan ook dankbaarheid stimuleren door te bidden of te mediteren. Ook daar is al heel wat onderzoek naar gedaan.
Zorg wel dat de oefeningen geen saaie routine worden. De positieve effecten zijn er alleen als je dankbaarheid voelt. Alleen de woorden denken of opschrijven heeft weinig zin.
Sommige mensen vinden het moeilijk om dankbaarheid te voelen. Wees dan vooral mild en vriendelijk voor jezelf, want dankbaar zijn kan je niet forceren. Je kan misschien wel even nadenken over positieve dingen waar je zelden bij stilstaat. Er is altijd wel iets te vinden.
Zoals de Chinese filosoof Confucius ooit schreef:
Ik klaagde dat ik geen schoenen had, tot ik een man ontmoette zonder voeten
Het Greater Good Science Center van de Universiteit van Berkeley heeft een mooie samenvatting van het onderzoek naar de effecten van dankbaarheid, "The Science of Gratitude".
Robert Emmons doet al jaren onderzoek naar de effecten van dankbaarheid. Hij schreef er ook enkele boeken over: "Thanks!", "The Little Book of Gratitude" en "Gratitude Works!". In deze video heeft hij het over vier dingen die je kan leren door meer dankbaar te zijn: