Staakt-het-vuren in Idlib, maar lang geen vrede

De Russische president Vladimir Poetin en zijn Turkse ambtgenoot Recep Tayyip Erdogan zijn het eens geworden over het beëindigen van de vijandelijkheden in Noordwest-Syrië. Ze hopen dat dit staakt-het-vuren een oplossing kan bieden voor de humanitaire crisis in Syrië, met name voor het lijden van de burgerbevolking in de enclave Idlib, die al weken klem zit tussen oprukkende Syrisch-Russische strijdkrachten en door Turkije gesteunde rebellen.

Volgens de ministers van Buitenlandse Zaken van Rusland en Turkije zal het staakt-het-vuren in de nacht van donderdag op vrijdag ingaan op basis van de huidige frontlinies. Verder moet er een 12 kilometer brede veiligheidscorridor komen langs de autoweg M4. Langs de corridor zullen Russische en Turkse troepen met ingang van 15 maart gezamenlijk gaan patrouilleren.

Met dit akkoord voorkomen Poetin en Erdogan een direct militair conflict tussen hun strijdkrachten in de provincie Idlib, het laatste bolwerk van de rebellen tegen het regime van de Syrische president Bashar al-Assad. Vorige week werden tientallen Turkse militairen gedood bij een Syrische luchtaanval. Turkije schoot enkele Syrische vliegtuigen uit de lucht. Rusland dreigde daarop met represailles tegen Turkse vliegtuigen in het Syrische luchtruim.

Vluchtelingenstroom

Het geweld in Idlib deed afgelopen drie maanden bijna één miljoen mensen op de vlucht slaan naar Turkije. Erdogan zette de vluchtelingenstroom vorige week in om steun van de Europese Unie en het Navo-bondgenootschap te krijgen tegen Rusland, door te dreigen de grens naar Griekenland open te zetten. Net voordat Erdogan donderdag in het Kremlin in conclaaf ging met Poetin had de Russische leider een onderhoud over de situatie in Syrië met de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel. Die was een dag eerder bij Erdogan in Ankara. Het Kremlin liet weten dat Michel Poetin had geïnformeerd over de EU-pogingen om de migrantenstroom vanuit Turkije te stuiten.

Zowel Poetin als Erdogan onderstreepte de noodzaak voor beide landen om tot overeenstemming te komen tijdens de gesprekken in het Kremlin. Dit ook om de bilaterale relaties niet onherstelbaar te beschadigen. Beide landen hebben namelijk een belangrijke economische samenwerking op vlak van energie, maar er spelen ook strategische argumenten. Het Kremlin wil Turkije niet weer zien afdwalen richting de VS-invloedssfeer. Ook Turkije zelf had nood aan een deal. “Erdogan haalde zijn strategische doelen niet op het terrein. Hij moest iets doen”, zegt professor internationale politiek David Criekemans (Universiteit Antwerpen). “Hij heeft territorium moeten afstaan om tot deze deal te komen.”

Het staakt-het-vuren is dus een feit, maar zal dat de situatie ter plaatse verbeteren? Daar bestaan ernstige twijfels over. “Het gaat niet enkel over Rusland, Turkije en Syrië, er vechten ook milities mee in hun naam. Wat als die plots in het nauw gedreven worden? Het is goed mogelijk dat er nu een vuile oorlog volgt”, zegt Criekemans. “Eigenlijk is het wachten tot het weer fout loopt, net als bij de vorige akkoorden in Syrië. We bereiden nu al de volgende crisis voor.”