Marc Van Ranst is geen psycholoog
Joël De Ceulaer is senior writer bij De Morgen.
Marc Van Ranst is ongetwijfeld een uitstekend viroloog. Dat hij zich op de politieke as aan de progressieve, wellicht zelfs radicale linkerzijde bevindt, is zijn goed recht. Het is belachelijk dat mensen die zich aan de radicale rechterzijde van dat spectrum bevinden, hem alleen al daarom constant onder vuur nemen, belasteren en beschimpen.
Maar ook het omgekeerde is natuurlijk volslagen onnozel. Het is niet omdat men ’s mans consequente strijd tegen uiterst rechts en prachtig inclusieve wereldbeeld toejuicht, dat men hem daarom tegen elke vorm van kritiek moet verdedigen. Iedereen heeft recht op kritiek, ook professor Marc Van Ranst. Men mag mensen op het schild hijsen, maar best niet erover. Daar heeft niemand baat bij, de betrokkene zelf nog het minst.
Toch dreigt precies dát onze Vlaamse troetelviroloog nu te overkomen. Men hangt niet alleen aan zijn lippen als het over dat vuile virus gaat, hij is de voorbije weken een soort uomo universale geworden – alomtegenwoordig en alwetend. Zelfs Rik Torfs verbleekt in zijn bijzijn. Zo gebeurt het nu voortdurend dat men Van Ranst in nieuwsuitzendingen vraagt hoe hij denkt dat mensen zullen reageren op deze of gene maatregel, of hij al dan niet veel volk verwacht bij de heropening van de winkels, en hoe we bepaalde richtlijnen moeten interpreteren. Zondag vroeg men hem op VTM of echt alleen grootouders tot 65 weer op de kleinkinderen mogen passen, zoals de nieuwe aanbeveling luidt. Goh, vond Van Ranst, als je 66 bent en in goede gezondheid, dan moet het ook wel kunnen.
Kortom, opnieuw sloeg de verwarring toe, zoals dat de voorbije weken om de haverklap is gebeurd. En dat is niet goed. Gevraagd naar tekst en uitleg liet de professor op Twitter weten dat 65 uiteraard ‘een arbitraire grens’ is: “Mensen zijn verstandig genoeg om voor zichzelf uit te maken welk risico ze willen nemen.”
En dat is een foute boodschap. Om te beginnen neemt niemand in deze situatie risico’s alleen ‘voor zichzelf’ – ons individuele gedrag kan een enorme weerslag hebben op het lot van het collectief. Bovendien is de vraag hoe mensen zullen reageren op richtlijnen geen virologische, maar een psychologische vraag. En Marc Van Ranst is – bij ons weten – geen psycholoog. Filip Raes, daarentegen, is dat wel, en op de stelling dat mensen toch verstandig genoeg zijn, liet hij weten dat ze dat ‘niet’ zijn, of toch ‘niet allemaal’: “Als Van Ranst zegt dat 66 ook oké is, zullen die van 67 denken: what’s another year?” En dan hebben we het nog niet over de reactie van jurist Koen Lemmens, die liet weten dat al die ‘ruis op de communicatie’ de ‘naleving’ van een richtlijn ‘niet bevordert’.
Het wordt tijd om af en toe andere experts in de tv-studio te planten.