Deze ballonnenman haalt Kim Jong-un het bloed vanonder de nagels: ‘Hij is bang voor zijn eigen volk’

De deur van de koffiezaak waar we ballonnenactivist Park Sang-hak zullen ontmoeten, wordt opengedaan door een politieman in burger. “Meneer Park is zo klaar, wacht u hier maar even.”

Even later komt Park (52) met een aardbeiensmoothie naar buiten en neemt plaats op het terras in Seoul. De twee agenten positioneren zich naast hem op de stoep. Zo gaat het al twaalf jaar, zegt Park. En misschien wordt het nog wel erger, nu Noord-Korea hem zo ongeveer heeft uitgeroepen tot nationale vijand nummer één.

Park, die in 2000 uit Noord-Korea vluchtte, is de man die de toorn van het regime heeft gewekt door begin juni met behulp van ballonnen een half miljoen flyers over het land te verspreiden. Op de vederlichte, plastic flyers die Park op de tafel uitspreidt, wordt onder meer beschreven hoe de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un in 2017 zijn halfbroer liet vermoorden met een verboden zenuwgas. En dat in niet zachtzinnige bewoordingen. “De duivel die zijn eigen broer vermoordde: de menselijke slager Kim Jong-un.”

De Noord-Koreanen zijn hier zo boos over dat ze van Zuid-Korea eisen dat ze direct een einde maken aan het ballonactivisme van Park en andere ‘overlopers’. Veel geduld heeft het regime niet. Dinsdag blies Noord-Korea een gezamenlijk grenskantoor op. Een dag later namen Noord-Koreaanse soldaten de posities weer in die ze in 2018, na een vredesakkoord tussen Kim Jong-un en de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in, hadden verlaten. Hierdoor zijn de spanningen op het Koreaanse schiereiland weer helemaal terug. Het Zuid-Koreaanse leger waarschuwde dat als dit zo doorgaat, “Noord-Korea zeker een prijs gaat betalen”.

Enorme waterstofballonnen

De plotselinge ruzie is opmerkelijk, want Park doet dit werk al sinds 2007. Zijn organisatie Strijders voor een Vrij Noord-Korea, een collectief van Noord-Koreaanse vluchtelingen, laat zo’n tien keer per jaar bij de grens ballonnen op. Het gaat om enorme waterstofballonnen die pakketjes dragen met flyers, geheugenkaartjes en dollarbiljetten, mede gedoneerd door Amerikanen van Koreaanse afkomst.

Park bekijkt vooraf met een app genaamd Windy wanneer de omstandigheden – een harde, krachtige wind – ideaal zijn. Als dat het geval is, kunnen de ballonnen volgens hem tot wel 3.000 meter hoogte reiken, en 300 kilometer afleggen. De flyers worden met behulp van een timerslot gelanceerd. “We richten ons op alle delen van Noord-Korea”, zegt Park met de toon van een trotse marketingmanager.

In Noord-Korea staat het verspreiden van dit soort informatie gelijk aan zelfmoord. Alle informatievoorziening in de totalitaire dictatuur is in handen van de Arbeiderspartij en de media, het onderwijs en publieke uitingen zijn doordesemd van propaganda. “Ik wil ze opleiden”, zegt Park. “Waar Kim Jong-un het meest bang voor is, dat is niet Amerika, maar dat is zijn eigen volk, zijn slaven. Die moeten hun ketenen doorbreken en ik help ze door ze de waarheid te vertellen.”

De arm van Pyongyang reikt ver, al twee keer werd geprobeerd om Park uit te schakelen. In 2011 werd hij door een andere Noord-Koreaanse vluchteling aangevallen met een giftige naald en een jaar later probeerde een Noord-Koreaanse spion hem dood te schieten.

Openlijke frustratie

Maar zelfs Park is verbaasd dat Noord-Korea de afgelopen twee weken zo openlijk zijn frustratie laat zien over de flyeracties. Er werden zelfs demonstraties georganiseerd waarbij Noord-Koreanen met hun vuist in de lucht opriepen de ‘overlopers’, ‘menselijk afval’ genoemd, ‘te vernietigen’ omdat ze hadden gewaagd de waardigheid van de hoogste leider te besmeuren. Het regime noemde de flyeracties “erger dan geweer- en artillerievuur”.

Experts nemen aan dat Noord-Korea de kwestie aangrijpt om in economisch moeilijke tijden de eenheid te bewaren of om Zuid-Korea onder druk te zetten het Noorden economisch te hulp te schieten. Park denkt echter dat zijn flyers wel degelijk de oorzaak zijn. Bronnen in het noordwesten van Noord-Korea, met wie hij dankzij Chinese telefoonkaarten kan bellen, hebben hem verteld dat het gerucht rondgaat dat de flyers neerkwamen ten zuiden van de hoofdstad Pyongyang, net toen Kim Jong-un daar een hotspring-centrum bezocht. “Hij was zo boos dat hij zijn schema heeft omgegooid en meteen naar huis is gegaan”, zegt Park.

Volgens Noord-Korea gaan de ballonnen in tegen het vredesakkoord van 2018, toen Kim en Moon afspraken om propaganda bij de grens te staken. Voor die tijd bestookten beide landen elkaar met onder meer luidsprekerboodschappen aan de grens. Noord-Korea bejubelde daarin de heilstaat; het Zuiden dure auto’s, Samsung en K-pop.

Vrijheid van meningsuiting

Het probleem met de ballonnen is natuurlijk dat ze door burgers worden opgelaten en onder de vrijheid van meningsuiting vallen, een concept dat in Noord-Korea niet bestaat. Het regime noemde dit eerder deze maand nog een slap excuus.

Toch toont Zuid-Korea zich gevoelig voor de kritiek. Vorige week kondigde de regering aan met een wetsvoorstel te komen om de ballonacties te verbieden. De grensregio’s hebben alvast een verbod ingesteld met een beroep op de bescherming van bewoners en uit milieuoogpunt: de meeste flyers belanden volgens het ministerie van Eenwording, dat over de banden met Noord-Korea gaat, aan de zuidkant van de grens. Belachelijk, zegt Park. “Sinds wanneer heeft de minister van Eenwording ook milieu in zijn portefeuille? Slechts een of twee ballonnen knappen voortijdig en dan worden we gewoon gebeld door de bewoners en komen we het opruimen.”

De druk van de autoriteiten is groot. Zo werd een ballonactivist thuis bezocht, en kreeg Park telefoontjes en e-mails van het ministerie. “Ik negeer ze”, zegt Park stoer. “Ik word moe van bange mensen.”

Koreaanse oorlog 

De volgende actie is rond 25 juni, wanneer herdacht wordt dat Noord-Korea zeventig jaar eerder de Koreaanse oorlog begon. In het Noorden krijgen inwoners te horen dat het andersom was en het Zuiden binnenviel. Park heeft daarom op de ballonnen een foto van de Kim-familie laten printen met daarbij de tekst: “Hoe kunnen we 25 juni vergeten? Dit zijn de moordenaars van de natie. Kom in verzet!”

Een bijkomend voordeel is dat Noord-Koreaanse grenssoldaten niet op de ballonnen zullen schieten om te voorkomen dat ze het land in waaieren. Park moet er hardop om lachen. “Op de beeltenis van de Kims schieten, dat mag natuurlijk niet.”