Michel hoopt midden juli regeringsleiders naar Brussel te halen voor top over relanceplan

Michel en de 27 staatshoofden en regeringsleiders wisselden vandaag via videoconferentie een eerste keer van gedachten over de voorstellen van de Europese Commissie voor een nieuwe meerjarenbegroting van 1.100 miljard euro en een uitzonderlijk relancefonds van 750 miljard euro.

Bij aanvang van het overleg maande voorzitter Christine Lagarde van de Europese Centrale Bank de leiders meteen tot spoed aan. De coronapandemie zou de economie dit jaar met 8,7 procent doen slinken en het uitblijven van een krachtig herstelbeleid zou onrust op de financiële markten kunnen uitlokken, waarschuwde Lagarde.

"We zijn ons ervan bewust dat we zo snel mogelijk een beslissing moeten nemen", erkende Michel na afloop van de vergadering. Hij wil de onderhandelingen nu echt op gang trekken. Als het coronavirus het toelaat, wil hij de regeringsleiders midden juli in Brussel uitnodigen. Voordien zal de Belg concrete compromisvoorstellen op tafel leggen.

"Het wordt moeilijk en complex, maar ik voel een sterke politieke wil", concludeerde Michel na het eerste overleg. Volgens de voorzitter zijn de leiders het erover eens dat in deze ongeziene crisis "een buitengewoon antwoord" nodig is, dat de focus op de meest getroffen regio's en sectoren moet liggen en dat de Europese Unie schulden moet kunnen maken om het herstelfonds te spijzen.

Dat laatste principe was tot enkele maanden geleden ondenkbaar. In het aanschijn van de omvang van de crisis maakte Duitsland echter een spectaculaire bocht en ook de andere landen zijn aan boord. "Dat de Europese Commissie obligaties mag uitgeven is door niemand in vraag gesteld", zo bevestigde bondskanselier Angela Merkel vanuit Berlijn.

Maar er is nog een hoop werk voor de boeg. Als discussiepunten onder de lidstaten stipte Commissievoorzitter Ursula von der Leyen de omvang van de meerjarenbegroting en het fonds aan. Ook is er discussie over het evenwicht tussen leningen en subsidies voor de lidstaten. Duitsland en Frankrijk bepleiten 500 miljard euro subsidies uit het fonds, maar dat stuit op verzet bij Nederland, Zweden, Denemarken en Oostenrijk, de zogenaamde ‘zuinige vier’.

De Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz leek vrijdag wel enige bereidheid te tonen om een deel van het geld als subsidie uit te keren. Met zijn medestanders beklemtoonde hij wel opnieuw het belang van strikte hervormingsvoorwaarden die aan de toegang tot de fondsen worden gekoppeld. Tegelijkertijd hamerde Kurz er nogmaals op dat het herstelfonds een "eenmalige" en "tijdelijke" maatregel is. "Geen schuldenunie langs de achterdeur", herhaalde hij zijn mantra.

De aflossing van de obligaties is eveneens een twistappel. Met steun van onder meer Frankrijk bepleit de Commissie daarvoor nieuwe Europese eigen inkomsten, zoals een taks op plastic of een digitale taks, maar dat zien sommigen lidstaten helemaal niet zitten. Nederland en andere nettobetalers aan de Europese begroting blijven ook hameren op het behoud van hun korting op hun bijdrage aan de Europese begroting. "Anders zie ik niet hoe we eruit kunnen komen", zei premier Mark Rutte. Hij zag alvast hoe "een aantal tegenstanders softer" wordt.

Michel van zijn kant bevestigde dat er ook veel lidstaten vragende partij zijn om te sleutelen aan de criteria voor de verdeling van de fondsen. Onder meer België vindt dat de huidige verdeelsleutel, met zijn focus op de werkloosheidscijfers van de voorbije jaren, niet de ware impact van de coronacrisis in de verschillende lidstaten weerspiegelt. Von der Leyen verdedigde vrijdag echter opnieuw haar aanpak. De werkloosheidscijfers geven een goed beeld van de kwetsbaarheid van nationale economieën, argumenteerde ze.

Italië en Spanje hebben het meest te winnen bij de voorstellen van von der Leyen. De Italiaanse premier Giuseppe Conte herhaalde dat er aan het bedrag van 750 miljard euro niet getornd kan worden. "Het voorstel van de Commissie is fair en goed uitgebalanceerd", meent hij. Net als zijn Spaanse collega Pedro Sanchez maande hij aan tot spoed. "Hoe meer tijd we verliezen, hoe dieper de recessie zal zijn", waarschuwde Sanchez. Rutte lijkt minder gehaast. "Het gaat niet vreselijk mis als we er half juli niet uit zijn", zei de Nederlandse premier. Hij prees "de goede sfeer" tijdens het overleg, maar "het wordt wel een ongelooflijk karwei".