Wijzen deze cijfers van Comité P op meer politie-agressie?

“Verontrustende cijfers”, zo omschrijft criminoloog Jelle Janssens (UGent) enkele grafieken in het activiteitenverslag van het comité P, dat sinds deze week online staat. 

Ook al is het totaal aantal klachten in 2019 licht gedaald tegenover 2018, toch heeft het toezichtsorgaan verhoudingsgewijs een pak meer klachten binnengekregen rond de houding van agenten. De klagers vinden dat de agenten te agressief zijn geweest, hun taak niet goed hebben volbracht of dat ze ongelijk werden behandeld. 

“Er zijn blijkbaar toch wat issues met de houding die agenten aannemen naar het publiek”, zegt Janssens. “In bepaalde categorieën – zoals overmatig geweld of agressief taalgebruik – zie je stijgingen met 3 of 4 procent. Dit wil dus zeggen dat er iets gaande is.”  

Partner van Arno 

Voor politiegeweld lijkt er de laatste tijd meer aandacht te zijn. Niet enkel in de VS, met de dood van George Floyd, maar ook bij ons zijn er een paar zaken geweest waarin de politie beschuldigd wordt van een te hardhandig optreden. De partner van zanger Arno, die van Marokkaanse afkomst is, heeft zo de politie aangeklaagd wegens geweld en racisme, nadat ze in Brussel door twee agenten tegen een muur is gekneld. 

“Het is al enkele jaren zo dat er meer bewustwording is over politiegeweld”, zegt Janssens. “Het is mogelijk dat mensen daardoor sneller een klacht neerleggen. Maar de impact van die bewustwording op de cijfers is eigenlijk moeilijk in te schatten.” 

Hij denkt wel dat de cijfers mogelijk op een ander probleem wijzen bij de politie. Janssens hoort namelijk van politieagenten zelf dat ze door de hoge werkdruk en een gebrek aan personeel soms op de toppen van hun tenen lopen. 

“Ook als agenten op interventie moeten gaan, is het mogelijk dat ze van de ene naar de andere interventie gestuurd worden.” zegt Janssens. “Volgens de cijfers klagen slachtoffers nu ook vaker over een ‘nonchalante’ of ‘apathische’ houding of omdat de politie niet optreedt. Dat kan ook met personeelstekort te maken hebben. Normaal gezien zou elke politiezone een gespecialiseerde dienst voor ‘slachtofferbejegening’ moeten hebben. Maar de meeste hebben dat niet. Dus is er telkens één dienst, met een paar mensen, die voor verschillende zones moeten werken.”  

Geen fout 

Voor Kathleen Stinckens, de voorzitter van het Comité P, moeten de cijfers nog verder bestudeerd worden. De stijgingen zouden ook kunnen liggen aan een andere onderverdeling van de klachten in 2018 als in 2019. Een klacht kon in 2019 namelijk preciezer en dus over meer categorieën worden ingedeeld. 

“Het is ook niet omdat mensen vinden dat de politie agressief is geweest dat het effectief zo is”, zegt Stinckens. “In veel gevallen is geoordeeld dat er niets fout aan de hand was.” 

Anderzijds is het voor haar ook belangrijk om cijfers te hebben over hoe mensen het politieoptreden ervaren, om daar lessen uit te kunnen trekken. Dat er meer klachten binnenkomen over hoe de politie omgaat met slachtoffers zou ook een wake-upcall moeten zijn.

Stinckens wil vooral focussen op de dossiers waarin het Comité P effectief een fout kon vinden, ook al gaat dat maar over 11 procent van het totaal. In bijna 70 procent van de dossiers heeft het toezichtsorgaan ‘geen fout’ gevonden. Daarnaast is het ook mogelijk dat er niet genoeg bewijs is, of dat het Comité P niet bevoegd blijkt voor een klacht. 

“De fouten die we vonden gaan vaak over ‘weigeren te akteren’”, zegt Stinckens. “Bijvoorbeeld wanneer de politie geen pv wil opstellen. We hebben ook gezien dat een politieopdracht – zoals het opstellen van zo’n pv – nog te vaak onjuist of onvolledig wordt uitgevoerd. Dat is een belangrijke boodschap, want dat betekent dat men bepaalde procedures moet opfrissen.”