België worstelt met Chinese academici die het verdenkt van spionage

In november 2017 krijgt W.P., een Chinese onderzoeker aan de Vrije Universiteit Brussel, te horen dat hij hier niet meer welkom is. De Dienst Vreemdelingenzaken trekt zijn verblijfsvergunning in en hij krijgt een bevel om het grondgebied te verlaten, want: “door uw gedrag vormt u een gevaar voor de binnenlandse en buitenlandse veiligheid van België”. 

Hij krijgt ook een inreisverbod voor de Schengenzone voor acht jaar. Eind september 2018 wordt hij gearresteerd en korte tijd ondergebracht in een gesloten centrum met het oog op zijn uitwijzing, maar weer vrijgelaten nadat hij de beslissing aanvecht bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV).

Van daar gaat het tot bij Raad van State en weer terug tot bij de RvV, die enkele weken geleden het uitwijzingsbevel heeft geschrapt.

“Het is belangrijk dat de Raad aangeeft dat dergelijke beslissingen moeten gebeuren op basis van voldoende elementen”, zegt W.P.’s advocaat Julien Hardy.

Volgens de rechtbank (RvV) heeft de Dienst Vreemdelingenzaken zich onterecht gebaseerd op de loutere vaststelling van Staatsveiligheid dat de man een gevaar vormt. De argumenten daarvoor blijven geclassificeerd.

“Een blind vertrouwen in de inlichtingendiensten strookt niet met een open debat in een geschil bij een rechtscollege, waar alles op tafel moet komen”, zegt Frédéric Tamborijn, persmagistraat bij de RvV. “Dat is een frustratie voor alle diensten. DVZ en RvV kunnen niks met die zachte informatie, terwijl het voor de Staatsveiligheid vaak zeer duidelijk is dat een bepaald persoon een probleem vormt.” 

Voor Rusland of voor China?

Wat de Staatsveiligheid exact tegen W.P. heeft, blijft dus onbekend. W.P. doctoreert nog altijd aan de faculteit rechten van de VUB, die hem al die tijd is blijven steunen.

“Hij voldoet aan alle regels van de faculteit”, zegt zijn promotor Kim Van der Borght (VUB). “We zijn bovendien een rechtsfaculteit en gaan uit van het beginsel van onschuld, zoals het hoort.”

Bij de VUB valt verder te horen dat de zaak is besproken met de Staatsveiligheid en daaruit is voortgekomen dat “het dossier niks te doen had met zijn doctoraatsscriptie aan de VUB”.

De afgelopen jaren deed W.P. onderzoek naar geopolitieke onderwerpen zoals de Europese veiligheidsscreenings op investeringen uit China en wapenembargo’s, zowel tussen de EU en China, als tussen de EU en Rusland. 

Hij schrijft teksten voor een denktank van Russische ministeries, maar ook voor de Chinese staatspers, die hem geregeld citeert. In 2017 sprak W.P. op een groot internationaal congres rond veiligheid op de Koninklijke Militaire School in Brussel. Hij gaf er een presentatie over het effect van Europese beperkingen op de Russische wapenverkoop. Enkele maanden later volgde zijn uitwijzing.

Vorig jaar sprak hij opnieuw over de Europese impact op het Russisch militair-industrieel complex op datzelfde congres, dit keer in Madrid. W.P. is ook verbonden aan een Chinese universiteit, de East China Normal University in Shanghai. 

Vorige maand schrapte Australië nog het visum van een professor van die universiteit op verdenking van inmenging. De afgelopen jaren is er internationaal een toename van dergelijke maatregelen tegen Chinese onderzoekers, maar België worstelt ermee. 

Zo kreeg ons land dit voorjaar ook ongelijk van de rechtbank in de zaak van Xinning Song, de VUB-directeur van het Confucius-instituut, die het land niet meer binnen mocht op verdenking van inmenging. Song heeft overigens dezelfde advocaat als W.P.

De Dienst Vreemdelingenzaken en Staatsveiligheid wensen niet te reageren. België  kan het arrest aanvechten, waardoor het opnieuw bij Raad van State terecht komt. Of de Dienst kan W.P. opnieuw uitwijzen, maar dan beter gemotiveerd. Of DVZ kan zich erbij neerleggen en zijn verblijfsvergunning alsnog verlengen.