Koploper coronavaccins overtreft verwachtingen: ‘We hopen in de lente van 2021 te vaccineren in België’

Pfizer en BioNtech zijn de eerste vaccinbouwers die de tussentijdse resultaten van een fase 3-studie hebben vrijgegeven, de laatste grootschalige proefvaccinatie voor het vaccin op de markt mag. Pfizer deelde daarvoor een kleine 44.000 proefpersonen op in twee groepen. De ene helft kreeg twee dosissen van het coronavaccin, de andere helft een placebo. Vervolgens mochten alle proefpersonen hun normale leventje leiden, en hielden onderzoekers bij wie van hen corona opliep en of bij wie zich enige bijwerkingen voordeden. Negen van de tien mensen die het proefvaccin kregen, bleken beschermd tegen het coronavirus. 

“Ik ben in positieve zin verbaasd”, zegt viroloog Kevin Ariën (Instituut voor Tropische Geneeskunde). “Het toont dat de coronavaccins kunnen beschermen, en niet zo’n beetje ook.” 

Toch houdt hij een slag om de arm: “Het gaat om één klinische studie van één type vaccin van één consortium. Als we hier een hoge bescherming zien is dat goed, maar het moet nog blijken of dat ook voor alle bevolkingsgroepen geldt.” Of er tussen de proefpersonen ook oudere deelnemers zaten, is bijvoorbeeld op dit moment nog niet bekend.

Ook andere vragen zijn nog onbeantwoord. Beschermt het vaccin ook tegen het kleine percentage zware covid-infecties dat mensen op intensieve zorg doet belanden? En biedt het langdurig bescherming? “Het vaccin tegen gele koorts biedt bijvoorbeeld levenslang bescherming, terwijl bij griepvaccins de antistoffen na zes maanden alweer verdwenen zijn. Het valt af te wachten waar dit vaccin op dat spectrum zal terechtkomen”, zegt viroloog Johan Neyts (KU Leuven). 

Dan is er nog een logistiek probleem. Het vaccin van Pfizer moet namelijk bij min 70 graden bewaard worden.  “De capaciteit om die vaccins op te slaan en te verdelen is er wel in het Westen. Maar de vraag is of het haalbaar is om die vaccins tot in warmere werelddelen, zoals Afrika en Azië, te krijgen”, zegt Neyts. 

Begin volgend jaar

Pfizer verwacht de derde week van november de definitieve data van testfase 3 te hebben, waarna de Amerikaanse Food and Drug Administration goedkeuring kan geven om het product op de markt te brengen. De European Medicine Agency, zijn Europese tegenhanger, werkt met een ‘rolling review’: de verschillende testfases worden naast elkaar geëvalueerd. Als uit voldoende gegevens blijkt dat het product veilig en effectief is, kan het ook op de Europese markt verschijnen. 

Pfizer verwacht tegen eind 2020 50 miljoen vaccins te hebben, volgend jaar zelfs 1,3 miljard. De eerste lading gaat naar de Verenigde Staten, maar begin volgend jaar moeten ze ook op de Europese markt te krijgen zijn. De Europese Commissie heeft met Pfizer een principieel akkoord voor de levering van 200 miljoen vaccins, plus een optie op 100 miljoen extra. 

Zodra het definitieve aankoopcontract vastligt, heeft België vijf dagen tijd om te beslissen of het een deel van die vaccins wil voorbestellen, zoals eerder gebeurde bij de kandidaat-vaccins van AstraZeneca en Johnson & Johnson. “Dan hopen we in de lente van 2021 in België te beginnen vaccineren. Eind 2021 kan iedereen een vaccin gehad hebben”, zegt viroloog Pierre Van Damme.