Minder olie op het vuur gooien dan bij Black Lives Matter, dacht de politie. Maar dat pakte anders uit
De politietop ligt onder vuur een dag nadat duizenden Trump-aanhangers het Capitool in Amerika bestormden. De agenten krijgen hevige kritiek op de slechte beveiliging van het gebouw tijdens de reeds voorspelde ‘wilde woensdag’ en het slappe optreden tegen gewelddadige betogers.
Achteraf is makkelijk praten. Maar toch is het opvallend hoe slecht voorbereid de politie was op de komst van duizenden woedende Trump-aanhangers, die woensdagavond het congresgebouw bestormden. In december voorspelde Trump al dat 6 januari “wild” zou gaan worden. Schiet- en steekpartijen en knokkende menigten: het is allemaal al eerder gebeurd bij pro-Trump demonstraties. Dit weekend zweepte Trump zijn aanhangers nog eens extra op om woensdag aanwezig te zijn bij het “grootste protest ooit in de geschiedenis” van Washington. Dus dat er duizenden woedende, mogelijk gewapende Amerikanen op de hoofdstad afkwamen, was wel duidelijk.
De politie hield woensdag daarom ook rekening met geweld, maar onderschatte desalniettemin de veiligheidsmaatregelen die daarbij horen. De strategie was om kleinschalig en zo onopvallend mogelijk aanwezig te zijn en zodoende geen olie op het vuur te gooien, zoals bijvoorbeeld vorige zomer gebeurde in Portland toen Black Lives Matter-demonstranten uit woede over het politieoptreden onder meer een gebouw van de politievakbond in brand staken. Het was een misrekening. Boze Trump-aanhangers hielden het niet bij relatief kleine opstootjes, zoals de politie inschatte, maar waren bereid tot grof geweld.
Chaos en gasmaskers
Honderden relschoppers braken aan het begin van de middag door de dranghekken en bestormden het Capitool. De Amerikaanse parlementszitting ging daarop in lockdown, waarna een deel van de volksvertegenwoordigers en journalisten in veiligheid werd gebracht op een geheime locatie in het gebouw. Velen van hen droegen gasmaskers, omdat zowel de politie als Trump-aanhangers chemisch irriterende stoffen hadden ingezet.
De meute wist door te dringen tot onder meer de senaatszaal en kantoren van parlementariërs, waar ze ruiten insloegen en andere vernielingen aanrichtten. Beveiligers in de zaal van het Huis van Afgevaardigden bewaakten met getrokken vuurwapens de deuren toen de indringers door de gebarricadeerde deur dreigden te breken. Binnen schuilden achtergebleven afgevaardigden onder hun bureaus en bankjes. In het Capitool werden vervolgens meerdere schoten gelost. Een vrouw kwam daarbij om het leven. Drie anderen stierven door “medische noodsituaties” ten tijde van de bestorming. Meerdere politieagenten raakten gewond.
De eigen politiemacht van twee- tot zesduizend man werd volledig overrompeld. Reservestrijdkrachten, de FBI en extra politieagenten moesten worden opgeroepen om het Capitool te beveiligen en de omgeving schoon te vegen. Pas een paar uur later, tegen 17.30 uur (lokale tijd), gaven de autoriteiten aan dat het gebouw was veiliggesteld. In totaal werden 52 mensen gearresteerd, van wie 26 op het terrein van het Capitool. De avondklok die om 18 uur inging zorgde daarna voor relatieve rust in de stad.
Falend politieoptreden
Het oordeel is hard over het politieoptreden. “De beveiliging was niet voorbereid op de omvang van het protest”, zegt David Gomex , een gepensioneerde FBI-bestuurder tegen de Wall Street Journal. “Op het moment dat ze door de beveiligingshekken drongen, werden de agenten overweldigd en konden ze niet snel genoeg meer reageren.” Voormalig Defensieminister Leon Panetta is woedend: “Wat bezielde de politie in godsnaam om het Capitool vandaag niet te beveiligen?”
Democratische volksvertegenwoordigers sturen inmiddels aan op een onderzoek hoe het heeft kunnen gebeuren dat de politie de doorbraak in de beveiliging van het Capitool niet kon voorkomen, waardoor demonstranten het gebouw urenlang bezet hielden en een gevaar vormden voor volksvertegenwoordigers.
De Democratische afgevaardigde Zoe Lofgren (Californië) bijvoorbeeld, vindt dat de bestorming “ernstige vragen over de beveiliging” oproept. Als voorzitter van een commissie die de beveiliging van het congresgebouw overziet, wil zij samenwerken met de leiders van het Huis en de Senaat om de paraatheid van de politie te evalueren.
Ook Afgevaardigde Val Demings (Florida), een voormalige politiechef, vindt het “pijnlijk duidelijk” dat de politie bij het Capitool “niet was voorbereid”. In een interview met MSNBC zei zij dat het er niet op lijkt dat de politie “een duidelijk operationeel plan had om om te gaan met duizenden demonstranten die naar het Capitool kwamen na Trumps klachten over vervalste verkiezingen”. Kort voor de bestorming hield Trump een toespraak voor het Witte Huis waarin hij de menigte aanmoedigde om verhaal te halen op het Capitool. Demings: “Ik ben vastbesloten om antwoorden te krijgen op de vraag wat er is misgegaan.”
Dubbele standaard
Het verschil tussen het politieoptreden tegen de voornamelijk witte Trump-aanhangers die woensdag het Capitool bestormden, en het politieoptreden tegen veelal zwarte Black-Lives Matter-supporters vorig jaar is ook onderdeel van de kritiek. De gekleurde Afgevaardigde Karen Bass (eveneens uit Californië) was naar eigen zeggen woedend toen zij op sociale media zag dat een politieagent samen met een demonstrant poseerde voor een foto. “Zou u een selfie nemen met iemand die een bank aan het beroven is? Ik kan me niet eens voorstellen wat er gebeurd was als een paar duizend Black Lives Matter-demonstranten het Capitool hadden bestormd … dat er dan (maar) dertien mensen zouden worden gearresteerd.”
Ook linkse activisten hekelen de dubbele standaard van de politie. “We weten allemaal dat er dodelijk geweld zou zijn gebruikt als Black Lives Matter het Capitool zou hebben bestormd, vooral omdat het een federaal gebouw is”, zegt Ja'Mal Green, een bekende mensenrechtenactivist uit Chicago tegen The New York Times. “We hebben vandaag gezien wat het betekent voor witten om privileges te hebben.” Attica Scott, een lokale politicus in Kentucky, die zelf werd gearresteerd tijdens een vreedzaam protest tegen de dood van de zwarte, onschuldige Breonna Taylor. “Als je zwart bent, kun je al gearresteerd worden voor lopen over straat. Maar als je wit bent, kun je rellen en er gewoon mee wegkomen.”
Diverse afgevaardigden dringen aan op het ontslag van de politietop in Washington vanwege hun “beschamende gebrek aan voorbereiding” en hun onvermogen om een bijna-staatsgreep te voorkomen. De politietop in Washington heeft nog niet gereageerd op de kritiek.