‘Jullie hebben wel een verschil gemaakt in Afghanistan’: minister Dedonder roept militairen op om te praten over emoties

Binnen de legerleiding vangt men de voorbije dagen signalen op dat Afghanistan-veteranen zich “ernstige vragen” stellen bij het nut van hun werk ter plaatse, luidt het in de interne mededeling die vanmiddag is verspreid. “Sommigen onder jullie voelen onmacht, frustratie, moedeloosheid en zelfs boosheid: ‘Heeft het allemaal wel zin gehad?’ We hebben alle begrip voor die gevoelens. Toch zijn we ervan overtuigd dat jullie wel degelijk een verschil hebben gemaakt: in de afgelopen 20 jaar vormde het land niet langer een terroristische dreiging en was Afghanistan veiliger dan voordien. De leefomstandigheden van de lokale bevolking werden beter. Jullie kunnen met trots terugkijken op jullie inzet, wat de toekomst ook zal brengen.”

Minister Dedonder en legerbaas Hofman benadrukken: Belgische militairen hoeven zich niet te schamen. Ons land trok in maart 2002 naar Afghanistan, in de nasleep van de aanslagen van 11 september 2001 in New York en Washington. In mei 2021 verlieten de laatste Belgische militairen het land. De Belgische missie was qua omvang op haar hoogtepunt van 2010 tot 2012, toen er zowat zeshonderd militairen in het land verbleven. Het leger was er aanwezig met grondtroepen en met gevechtsvliegtuigen. Begin dit jaar was het troepenaantal afgeslankt tot een zeventigtal.

Militairen die hier behoefte aan hebben, wordt “ten stelligste” aangeraden om over hun gevoelens te praten met hun chefs of collega’s. “Daarbij kan ook een beroep gedaan worden op de leden van ons defensiewijd platform voor Psychosociale, Morele en Religieuze bijstand”, melden Dedonder en Hofman. Dit platform bestaat uit een aantal aalmoezeniers, vrijzinnige moreel consulenten, sociaal assistenten en preventieadviseurs. “Ieder van hen staat tot uw beschikking om u te helpen.”

Littekens

“Afghanistan is gespreksonderwerp nummer één onder militairen”, zegt Hans De Ceuster, moreel consulent bij de Belgische krijgsmacht. “Veel collega’s stellen zich de vraag wat hun inzet in Afghanistan heeft opgebracht. Vergeet niet dat militairen erg geëngageerd zijn: ze willen een verschil maken in de wereld. Dat valt nu in duigen en dat kan hard aankomen. Sommige Belgische militairen zijn lang in Afghanistan geweest, soms ten koste van hun relatie of gezinsleven. Daarbij dragen ze niet enkel zichtbare, maar ook onzichtbare littekens met zich mee. Ze hebben opofferingen gebracht, bevonden zich soms dagenlang in levensgevaarlijke situaties en moeten nu met lede ogen aanzien hoe de taliban opnieuw heel Afghanistan in handen hebben. Maar onze mensen hebben wel degelijk gedurende lange tijd een belangrijke bijdrage geleverd aan de veiligheid in het land en het is normaal dat ze ongerust zijn over het lot van de Afghanen. Ik wil dan ook oproepen om er zeker over te praten.”

Ook andere westerse landen maken zich zorgen over het mentaal welzijn van hun Afghanistan-veteranen. In Nederland plaatste de commandant van de landmacht, generaal Martin Wijnen, dinsdag een videoboodschap online. In die boodschap vraagt hij Afghanistan-veteranen om contact op te nemen met elkaar. “Het raakt mij als commandant, als mens en als veteraan. En bij velen van jullie zal dat niet anders zijn. Ongeloof, boosheid, pijn, verdriet en vragen. Was dit onze offers waard? Zijn we te snel weggegaan? Of was zonder onze aanwezigheid de ellende nog groter geweest? Ik denk dat iedere veteraan hier zijn eigen antwoord op heeft. Maar wat ons bindt, is dat wij willen beschermen wat kwetsbaar is.”