Arbeidsmarkt, de blauwe trofee van Vivaldi: nachtarbeid in e-commerce, soepelere werkweek en langdurig zieken aan de slag

Langdurig zieken weer aan de slag helpen, soepelere avondarbeid bij e-commerce, de met veel poeha aangekondigde ‘arbeidsdeal’ in de zomer van 2018. Hoewel de Zweedse coalitie en toenmalig premier Charles Michel (MR) vastberaden waren om op socio-economisch vlak orde op zaken te stellen, bleven heel wat arbeidsmarkthervormingen in de pijplijn zitten.

Voor de langdurig zieken werd een reïntegratietraject ingevoerd dat vooral een ontslagmachine is gebleken, zo besloot een zeer kritische studie van het Rekenhof. De regeling voor e-commerce van toenmalig minister van Werk Kris Peeters (CD&V) bracht geen verandering op het terrein. En de arbeidsdeal, met daarin strengere regels voor de werkloosheidsuitkeringen, werd nooit uitgevoerd omdat de N-VA eind 2018 de regering liet vallen.

Vooral de liberalen voelen nu hun kans gekomen om het verschil te markeren met de vorige regering. De analyse van voor de coronacrisis is alleen maar scherper geworden: de vraag naar arbeidskrachten is nog groter, terwijl Wallonië en Brussel kampen met een overtal aan langdurig werklozen, en in Vlaanderen vooral de ziekte-uitval groot is. Wat met N-VA niet lukte, wel doen slagen zonder: het zou dé blauwe trofee van deze legislatuur kunnen worden.

Nachtarbeid

Niet toevallig schoof premier Alexander De Croo (Open Vld) de hervormingen van de arbeidsmarkt mee naar voor als een van de prioriteiten in zijn heropstartplan, dat momenteel parallel met de begroting wordt onderhandeld. Zowel zondag als gisteren zaten de topministers rond de tafel over het thema, waar zich al de eerste grote krijtlijnen aftekenen.

Eerst en vooral ligt er een soepelere regeling van nachtarbeid in e-commerce op tafel, iets waar de liberalen al jaren voor ijveren. Momenteel start de nachtarbeid, met bijhorende compensaties voor het personeel, officieel vanaf acht uur ’s avonds. In Nederland, waar tal van distributiecentra zijn gevestigd, is dat om middernacht. De bedoeling zou zijn om dat uur gelijk te stellen met onze noorderburen en tegelijk ook de regels voor zondagswerk in de sector te versoepelen.

De groenen hebben begrip voor de eis, gezien de vele arbeidsplaatsen die ons land op die manier heeft gemist. Ze vragen in ruil wel de sector duurzamer te maken. Vooral PS hangt aan de rem uit vrees voor sociale afbraak.

Daarnaast wil de regering een breed plan om langdurig zieken weer aan de slag te helpen. Minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) wil vooral het bestaande reïntegratietraject hervormen. Dermagne wil de link tussen het traject en het ontslag doorknippen. De reïntegratie moet voor de zieke werknemer eerder een kans zijn dan een bedreiging.

Maar de regering gaat mogelijk verder, via een ruimer plan van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit). Wie onvoldoende inspanningen levert om weer aan de slag te gaan, zou een deel van zijn uitkering kunnen verliezen. De bedrijven met een overtal aan langdurig afwezigen zouden worden aangezet om meer aan preventie te doen, mogelijk via sancties. Ook de bedrijfsartsen lopen in het vizier. Net als de mutualiteiten (betrokken via het reïntegratietraject) én de regio’s (via arbeidsbemiddelingsdiensten zoals de VDAB). Die zouden mogelijk hun dotatie van het federale niveau ingekort zien als ze meer langdurig zieken hebben tegenover een afgesproken ijkpunt.

Dat laatste ligt erg gevoelig, maar vooral voor de socialisten van Vooruit en PS is het belangrijk de hele keten te bekijken. Zij willen ook meer de nadruk leggen op positieve prikkels en pas in tweede instantie op sancties, terwijl de liberalen dat eerder omgekeerd zien. Wat betreft korte afwezigheden ziet het er dan weer naar uit dat er straks geen doktersbriefje meer nodig is.

Vanuit liberale hoek ligt een voorstel op tafel om de werkweek soepeler in te delen. Zo moet het eenvoudiger zijn om op vier dagen een volledige werkweek af te werken door de andere dagen meer uren te kloppen. Gescheiden ouders zouden een drukke werkweek met lange dagen kunnen afwisselen met een kalme week. PS is geen fan, maar de andere partijen zijn bereid het gesprek aan te gaan.

Allesomvattend akkoord

Over de langdurig werklozen liggen de meningen veel verder uit elkaar. De PS stelt voor dat wie aan de slag gaat in een knelpuntberoep een deel van zijn werkloosheidsuitkering kan behouden als extra aanmoediging, maar staat daarmee helemaal alleen. MR vraagt dan weer dat wie een opleiding naar een knelpuntberoep of een vacature weigert, een deel van zijn uitkering kan verliezen, maar ondervindt daarbij heel wat tegenwind. Ook over de belastingkorting voor het aanwerven van de eerste werknemer bij zelfstandigen wordt nog stevig gebikkeld.

Gisteravond was het nog veel te vroeg voor een akkoord. De topministers zaten gisteren tussen 16 en 21 uur samen. Naast de arbeidsmarkt werd ook opnieuw de energiefactuur besproken. Vandaag praten ze voort, maar vanavond vertrekt premier De Croo naar de Europese top in Slovenië, tot morgenmiddag.

Gaandeweg wordt de rest van het opstartplan van De Croo tegen het licht gehouden, met onder meer de investeringen in infrastructuur en de klimaatplannen. Dit weekend, met de begrotingstabel als leidraad, is het de bedoeling om te komen tot een allesomvattend akkoord.