BEKIJK - Rudi Vranckx in Afghanistan: "Voor de taliban zijn studerende meisjes een bedreiging"

Elham zou normaal in december haar eindexamen afleggen en naar de universiteit gaan. Door de restricties van de taliban zit ze noodgedwongen thuis. Het is voor meisjes van haar leeftijd nog steeds niet mogelijk om weer les te volgen. "Mijn oude klaslokaal zien, maakt me zo droevig. Ik zou normaal afstuderen, maar zit nu gewoon thuis."

Onmiddellijk na hun machtsovername in augustus, beloofden de taliban niet te zullen terugkeren naar het harde bewind van twintig jaar geleden, toen ze voor het eerst het land controleerden. Vrouwen en meisjes werd toen verboden om te werken of naar school te gaan.

Voor de jongens gingen de scholen al open in september, maar ondanks de opening van de middelbare meisjesscholen in enkele provincies, laten de taliban vandaag de overgrote meerderheid van de Afghaanse meisjes niet toe om naar school te gaan. Ze beloven dat de scholen en universiteiten in maart, bij de start van het nieuwe schooljaar, voor iedereen weer zullen openen, maar Elham en veel andere meisjes geloven de taliban niet. 

"Ik was twee jaar geleden ook al eens hier in het schooltje van Elham", vertelt Rudi Vranckx. "Hier in dit klaslokaal zaten toen de meisjes, nu staan er alleen lege stoelen. Het vroegere klaslokaal is vandaag een bureau. De meisjes waarmee ik toen sprak, waren ambitieus en hoopvol. Hoe kunnen ze nu hun dromen verwezenlijken zonder onderwijs?"

Ondanks het strenge bewind van de taliban geeft Elham haar dromen niet op: "Ik wil dokter worden. Zo kan ik mijn land helpen en mijn vader trots maken. Ik ben nu aan het studeren voor mijn ingangsexamen voor de universiteit, maar ik heb geen idee of ik kan deelnemen."

"Voor de taliban zijn studerende meisjes blijkbaar de grootste bedreiging. Dit was namelijk de generatie die meer kansen kreeg en die haar dromen kon waarmaken", zegt Vranckx. Tot vorig jaar waren er in Afghanistan namelijk tien miljoen jongeren die naar school gingen. Veertig procent van hen waren meisjes. Het is een generatie geworden die niet zomaar opgeeft."

Elham vreest dat de taliban opnieuw de rechten van de Afghaanse vrouwen zullen afnemen zoals tijdens hun eerste bewind: "We mogen niet opgeven. We kunnen niet terug naar het verleden, naar 1996. Toen konden vrouwen niet naar school of naar het werk. Ze konden niet eens alleen naar buiten."

"Vandaag willen de taliban verhinderen dat we sterker worden. Ze willen voorkomen dat er ooit een vrouwelijke president zou zijn of dat we posities in het ministerie zouden bekleden. Dat doen ze omdat ze bang zijn van ons."

Toen in 2001 het talibanregime werd omvergeworpen, verbeterde de situatie voor meisjes en vrouwen in het land snel. Ze kregen plots de kans om naar school te gaan en kregen toegang tot de arbeidsmarkt. Terwijl in 2003 slechts zes procent van de Afghaanse meisjes toegang hadden tot het onderwijs, was in 2018 al veertig procent van de meisjes ingeschreven in een school. Het aantal vrouwelijke studenten aan de universiteit groeide ook snel aan. Vrouwen werden er opgeleid als arts, advocaat of journalist.

Toch voerde Afghanistan de laatste jaren steeds de lijst aan met landen waar de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen het grootst was. Volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch kan slechts 37 procent van de Afghaanse meisjes lezen of schrijven. De geletterdheid bij jongens ligt bijna dubbel zo hoog in het land. Bijna tien procent van de Afghaanse meisjes trouwt bovendien nog voor hun vijftiende verjaardag.

Zelfs als de taliban nu toch trouw blijven aan hun beloftes om opnieuw meisjesonderwijs toe te staan, blijft het in de praktijk moeilijk om dat onderwijs kwaliteitsvol te organiseren. De taliban willen namelijk enkel gescheiden onderwijs toestaan, maar amper 16 procent van de scholen zijn meisjesscholen en slechts eenderde van de Afghaanse leerkrachten zijn vrouwelijk.

Ambitieuze en beloftevolle meisjes zoals Elham geloven de taliban niet op hun woord en vrezen dat de beperkingen van de taliban hun mogelijkheden op een vrije toekomst ernstig zullen belemmeren: "We kunnen enkel afwachten wat de taliban zullen beslissen. We mogen onze hoop niet verliezen."